L’ültim filòs
Tre atti in dialetto mantovano
di
Franco Zaffanella
Locca – Goito – Buzzoletto – Gabbiana
PERSONAGGI
ERNESTO VILLANI – Proprietario abitazione
EDNA GHISI – Moglie di Ernesto
IOLE VILLANI – Figlia di Ernesto e Edna
PIERO SCAIOLA – Un amico
GIGI CICATO – Un amico
LISA TOSI – Moglie di Piero
DARIA MAGNINI – Vicina di casa
PINO GIAROLA – Un amico
Nelle serate estive, ogni sera un gruppo di persone si ritrova davanti ad una abitazione a parlare, ridere, confrontandosi su tanti argomenti, spesso riportando la memoria al passato, così difficile da dimenticare, rimpiangendo la vita di quei tempi. Così mentre una vicina di casa che non partecipa al Filòs, provocando spesso azioni maleducate nei confronti del gruppo, e una ragazza indifferente ai loro dialoghi, e molto presa dalle nuove tecnologie, gli incontri si susseguono con una certa regolarità fino a quando . . .
Scena 1
Ernesto – Pino
(La scenografia è composta dalla facciata di una abitazione. In scena non c’è nessuno, esce Ernesto dall’ingresso di casa con una sedia, la mette appena fuori dalla porta, si siede, poi si ricorda che non ha il giornale e rientra)
ERNESTO – Vacca miseria su smengà al giurnal. (rientra in casa mentre nel frattempo arriva l’amico Pino che si siede. Riesce Ernesto dall’abitazione con il giornale in mano e vede che la sua sedia è occupata)
ERNESTO – Ah ma l’è comuda.
PINO – Abastansa, però sagh fos an cusin sares mèi.
ERNESTO – Anca al cusin, pusibul che töti li seri at gabia da ciavam la scragna, par ch’at sia nascost le dadre dal pilastar prunt a sentat apena la scragna l’è libera.
PINO – Ma no, su sul furtunà a rivà al mument giöst, comunque at la dagh sat vö. (si sta per alzare)
ERNESTO – Sta le valà, tant l’è na fola vecià, a d’iatri scragni gh’hu sempar da tirali föra. (Ernesto rientra mentre Pino picchietta per terra con un bastoncino canticchiando, poi esce Ernesto con altre due sedie)
ERNESTO – Sèt urmai da quant temp as catom che davanti a ca mia?
PINO – Al so, an bèl po, am ricurdi tu padar, tu madar, sempar sentà che föra d’ista, me ancor sevi an pütlet.
ERNESTO – Sperom da cuntinuala la tradisiun da ch’al filös che.
PINO – Ah ma anca me speri, vè ma induv’èla tu fiöla?
ERNESTO – Cusa t’interesa mè fiöla?
PINO – Parchè al su cla vegn sempar föra anca le che cun nuatar.
ERNESTO – Valà, l’è parchè a ta speri da vardagh li cosi, ècu parchè at ve a fa al filòs.
PINO – Oh ades, comunque l’è sempar mèi vardà li cosi ad tu fiöla che vardà li tui. (ride)
ERNESTO – S’at sé stöpid. (entra in scena Lisa un po preoccupata con un golfino in mano)
Scena 2
Pino – Ernesto – Lisa
PINO – Oh ciau Lisa.
ERNESTO – Ciau.
LISA – Ciau, ciau a töti, i mia vest Piero?
ERNESTO – No, l’è gnancor rivà.
PINO – Però so che prema da vegnar che ad solit al va a murusi.
LISA – A murusi?! Ma da chi?! (Pino ride) Lasa le, ma cusa dit, ca gh’hu na preocupasiun, Piero l’è mia gni föra sensa al gulfin.
ERNESTO – Ohh, che preucupasiun, agh sarà trenta gradi.
LISA – Se ma dopu da šo l’umidità e sagh ferma al magnà in sal stomach.
PINO – La gh’ha rašun, chal vaga mia ciapà anca na pulmunite.
LISA – Ehh.
PINO – Te se ch’at sé na brava dona premurusa, èt vest Ernesto, tu muier la vegn mia a purtat al gulfin.
ERNESTO – L’è vera, la Lisa l’è na dona cume queli dna volta.
PINO – Na dona da spušà.
LISA – Ma cusa dit? Su ša spusada me, vuatar ghi sempar da di dli stupidadi, e al mè om a forsa da vegnar che al fè dventà stöpid anca lu.
PINO – Sl’è par quel varda cl’è ša an bun livel quand al vegn föra ad ca.
LISA – At sé sul vilan e ufensiv Pino.
ERNESTO – Va che al tu om al vegn che vulentera, l’è quel ch’agh pias püsè da töti vegnar che a fa filòs.
LISA – A ma al sö, l’è mèi ca vaga a sercal però ades, ch’al vaga mia a sta mal, che dopu su me ca gh’ha da corar. (Se ne va in fretta)
PINO – Alura fa a la svelta, prema che a Piero sagh ferma la digestiun.
ERNESTO – L’è püsè facil cha sagh ferma la digestiun quand al ved su muier. (ridono)
PINO – Vè second me lagh fa metar anca li mudandi lunghi.
ERNESTO – Se, e bèli fanelàdi. (ridono di nuovo, poi escono dall’abitazione Edna e Iole, rispettivamente moglie e figlia di Ernesto)
Scena 3
Ernesto – Pino – Edna – Iole
ERNESTO – Oh a riva al rest a dla famiglia.
EDNA – Se po at lavavi šo te sares gnida föra prema me.
ERNESTO – Se ma sares gni föra püsè tardi me.
PINO – Eh l’è vera. (ride con Ernesto)
EDNA – Eh ridì, ca gh’è da redar. (Le due donne si siedono anche loro, mentre Iole è alle prese continuamente con il suo cellulare e non si cura di chi gli sta intorno)
EDNA – At gh’è at se prescia da vegnar föra cun la Gašeta, pu at la lèši gnanca, valà, che par furtuna tu fiöla la sumiglia mia a te.
ERNESTO – Sla sumigliares a mela sares ad sicur püsè bèla.
EDNA – Ma le l’è ša bèla, varda che do gambi cla gh’ha, né Pino.
ERNESTO – A tha gh’hal di a quel giöst varda.
PINO – Vacca miseria si’è bèli, sla s’metava püsè in la però a gh’ia vedevi mei.
EDNA – Spostat che al Pino at ved mèi. (Iole guarda male la madre e non si posta continuando a pigiare i tasti del cellulare)
ERNESTO – Cusa agh dit Edna? Ma par piaser!
PINO – Parchè? Va che sla sa sposta in la, la sentirà anca an po püsè d’aria.
ERNESTO – A te th’agh vures l’aria da du sberlun valà, gh’èt mia vargogna?
PINO – Ma fagh mia gnint da mal vè.
EDNA – Oh va chi riva.
PINO – Se ura ch’al riva che l’è ša mesanot.
ERNESTO – Al Gigi vè.
EDNA – A vagh a tö la scragna. (si alza ed entra in casa per andare a prendere una sedia, mentre Gigi piano piano entra in scena aiutandosi con un bastone)
Scena 4
Ernesto – Edna – Iole – Pino – Gigi
GIGI – Arivi vè.
PINO – Ah ma fa cun comud, tant a scapom mia via.
ERNESTO – (mentre esce Edna con la sedia) Oh sat vè via mal stasera Gigi, induva sèt andà a medar?
GIGI – Magari vè, inveci gh’hu li gambi ch’iè dventadi duri cume du mulot. Grazie Edna. (sedendosi) Sares sta mèi cha fos andà a medar, parchè na volta as fadigava tant ma sa stava püsè ben.
ERNESTO – At pareva te sa saltava mia föra subit che na volta sa stava püsè ben, ma si gh’eva gnint.
EDNA – I gh’eva gnint ma is vuleva püsè ben né Gigi?
GIGI – Ecome sis vuleva ben.
PINO – Sl’è par quel is vuleva ben dabun, i fava dies fiöi par famiglia.
GIGI – Cusa völ di? Iera bèi temp in ogni modu, as lavurava tant, ma sevum töti cuntent.
PINO – Sa sevu cuntent vuatar ca lavuravu, figurèv me ca favi gnint.
ERNESTO – Ah se, at né mia spurcà tanti te dli camisi.
GIGI – Me u lavurà tant inveci, u fat da cli sgubadi in campagna, e gh’era mia tanti arloi alura, as parteva a la matina ca gh’era ancor scur, e at fnevi a la sera ca sagh vedava pö, s’andava mia tant a bevar al capucino al bar, u a fa l’aperitivo, cuma i dis ades, lèšar al giurnal, ma qual.
PINO – Insoma at di ca sa stava mèi, me am par ca sa stava pès.
GIGI – No vè, sa stava mèi, ecome sa sa stava mèi.
PINO – Se però Pino va che na volta l’è ša pasada, ades a gh’è d’andà avanti.
GIGI – Oh, dim te cun al mond ca gh’è al de d’incö cuma as fa andà avanti? Ma te gh’èt presente la vita cuma l’è dventada? Ch’iè töti mat, ca gh’è pö nisun ca gh’ha n’atim da respiro, da pace, da püdì tirà fià. Mela robi da fa, cori dad che, cori dad la, ma induva gh’hai d’andà?
EDNA – Cuma at gh’è rašun Gigi.
ERNESTO – Se ma bisogna anca andà avanti.
GIGI – Certu, però ogni tant bisogna vultas indre e vardà cuma sevum, parchè agh né tanti dli robi d’imparà, e scultà i vec, che cun töti i sacrifici ch’ia fat, ades inveci i ia cunsidera pö nisun e i ia met ad na banda, i va sul ben si ciapa na bèla pensiun, inveci i vec i gh’ha l’esperiensa e bisogna scultai. (entra in scena Piero)
PINO – Ma infati som che ca t’ascultom Gigi.
GIGI – Te sat gh’è mia da di na stupidada al minù ta stè mal.
Scena 5
Iole – Gigi – Ernesto – Edna – Pino – Piero
PIERO – Ciau a töti. (tutti lo salutano)
EDNA – A vagh me a töt la scragna. (entra in casa)
ERNESTO – Vè Piero, ma induva sevat? A gh’era tu muier c’at sercava.
PIERO – Oh Signur, l’è sempar dre a corum adre né.
GIGI – Ben ma sta mia lamentat, la mia inveci la ved l’ura ca vaga föra ad ca. (esce Edna e gli da la sedia)
EDNA – Tö Piero.
PIERO – Grasie, induva am senti?
ERNESTO – Induva th’agh né voia, agh né dal sit.
PINO – Basta che cun töt al sit ca gh’è th’at meta mia le in mesa ca th’am ruvini la panuramica. (riferendosi alla vista di Iole)
ERNESTO – At vö saguità andà a dre ch’at gh’è mela ani.
PINO – Varda che oc e man a gh’ha sempar vint an, pü me su mia vec.
EDNA – Oh at sé mia vèc, cume al cucu at sé vec, sarà dies an cat sé in pensiun, a som gni vèc a la svelta vè atarchè.
PINO – Ma te parla par te, ses da pudì, a turnares indre anca me, cusa dit Gigi.
GIGI – A vöt dimal a me, ecome sa turnares indre, anca a lavurà.
PIERO – Me inveci gh’hu mia ad bisogn da turnà indre parchè a d’matina a gh’hu li vachi ca ma speta in dla stala.
ERNESTO – Vè Piero ma pödat mia vendli cli vachi le.
PIERO – A püdria vendli dabun, e dopu quand levi sö la matina cusa faghi sensa li vachi?
GIGI – Ben ma èl mia mèi che atse ta stè a lèt cun la Lisa.
EDNA – Varda, tè numinà la Lisa e lè dre rivà. (Lisa arriva in scena portandosi senza nemmeno salutare verso il marito per dargli il golfino)
Scena 6
Iole – Edna – Ernesto – Pino – Gigi – Piero – Lisa
LISA – Piero ma induva sevat andà? L’è mešura ch’at serchi dapartot.
PIERO – Ma induva vöt ca sia andà.
LISA – Dai metat al gulfin, ch’at resta mia al magnà in sal stomach.
PIERO – Ma valà, ach sarà mia fred.
PINO – Metat al gulfin Piero, che tu muier l’è preocupada.
LISA – Dai, tu det da metat al gulfin!
PIERO – Da che an po vegni a ca, cusa vöt ch’am meta al gulfin.
LISA – Ades metatal, quand at sarè a casa ta th’al cavi.
PIERO – (alzandosi) Vardè cusa am toca ad fa, va sas pöl metsa an gulfin, a föm redar töti. (si mette il golfino aiutato da Lisa)
LISA – Scultum me, e las chi reda ch’iatar.
EDNA – Certu cal püdeva sta che ancora an po, Piero agh pias agh se tant a fa filòs che cun nuatar.
LISA – Varda che ades da šo l’umidità che dopu lat ciava, at vegn i dulur.
EDNA – Ma sa soma in agost, dai Lisa.
GIGI – Stè atenti pütost da mia sgarbusà cume cl’atra sera.
PIERO – Culpa ad mè muier. La vest pasà an gat negar, alura la vulì cambià strada, e om fat töt al gir ad San Giuvan, lunga cla strada sensa lus, e acseta som fnì dentar in an bus e som cascà cume du papasin.
PINO – Second me inveci cun al fred ca gh’è in chi de che, pöl das cha sapieghi blisgà in sal gias.
LISA – Ma valà, ve via dai, andom Piero.
PIERO – Eh va ben, ma che fadiga vegnar via dal filòs. (salutano ed escono di scena)
ERNESTO – Puvar Piero, ognunu al gh’ha la su cundana.
PINO – La tua quala saresla Ernesto?
ERNESTO – (guardando prima la moglie) Ades a pos mia dil.
EDNA – Me ag nu dli cundani, varda mè fiöla.
IOLE – Cusa gh’èt mama?
EDNA – Talsè cusa gh’hu, na qual volta cal telefunin le a th’al ciapi e th’al böti in dal fos.
IOLE – Mèi acse an toghi natar pusè bèl.
EDNA – At sicur varda.
GIGI – Vedat, na volta chi cancar le i gh’era mia, e sa stava mela volti mèi.
PINO – Ades al telefunin i gla tös fin ai pütlet che pian pianin i gh’ha mo da nasar.
GIGI – Tasì cha gh’è la Daria.
EDNA – Oh ades parchè a gh’è ca le a tasi. (la vicina di casa Daria, uscita dalla sua porta che in parte si vede nella scenografia, si mette a scopare, sollevando la polvere verso le persone li sedute)
Scena 7
Pino – Ernesto – Edna – Gigi – Iole - Daria
PINO – Ach siom vè, a gh’è da ciucià dla polvar.
EDNA – Vè ma te gh’èt sempar da spasà quand a som che föra? Vers nuatar par šunta.
GIGI – As pöl mia fan a polvar dal genar a stura!
DARIA – Va che su dla mè banda.
EDNA – Se ma at mandi la polvar dad sa!
DARIA – Sa gh’è al vent ca tira vers dad le, me cusa pos fagh?
EDNA – Ma che vent a gh’è? Spasa in natar mument pütost, mia ades!
DARIA – Varda che me spasi quand a gh’hu temp!
EDNA – Valà te at sé sul gelusa parchè nuatar som che a fa filòs
DARIA – Cusa vöt ca sia gelusa, va se me a stagh che a perdar dal temp cun vuatar. (rientra in casa)
PINO – Ben ma senti.
EDNA – Vè! Cusa vuresat di!?
ERNESTO – Ma lasa perdar?
EDNA – Va ca vöi mia fam tö in gir!
GIGI – Na volta cli robi che li sucedeva mia, gh’era mia töti cli invidi ca gh’è al de d’incö.
PINO – Ma lasa le Gigi, va che na volta gh’era gnanca li minigoni. (guardando Iole)
ERNESTO – Iole dman th’at meti li braghi né!
IOLE – Oh, parchè?
ERNESTO – Parchè tu det da metatli.
EDNA – Al gh’ha rašun tu padar e lasa le at druvà cal telefunin le. (Iole sbuffando si alza ed entra in casa)
PINO – Le ades a li fata andà via.
EDNA – Vè Pino lasa le né! Ca gh’hu ša al nervus!
ERNESTO – Te at ve dabun che par vardà li gambi a mè fiöla.
PINO – Ehh, vöt ca vegna che par la tu bèla facia. (ride)
ERNESTO – Se redi.
EDNA – At pö anca sta a ca tua vè, par vegnar che sempar cun di discurs dal genar!
PINO – Oh, as pöl gnanca schersa, va che in an filòs acse, as pöl anca di na qual stupidada, u no? U gh’è sempar da sta seri.
EDNA – Eh se, va sa gh’u sempar da rabim, inveci da sta an po in pace an pèr d’uri la sera, ca la cla capes gnint, sempar tacada al telefunin, sla gh’es da catas an murus almen la gavres quèl d’atar da fa.
ERNESTO – E se al murus.
GIGI – Cun di mesagi che murus vöt cl’as cata, na volta a scrivevum li letri, i murus i sa scriveva e av ricurdev mia cuma l’era bèl versar na lettra? Ah val ricurdev mia? Me am ricordi cli bèli lettri ca ma scriveva la mè murusa quand a sevi via a suldà. Ah che bèl cl’era do tre pagini ad bèli paroli, cl’it verseva al cör e th’at dismengavi fin induva at sevi. Ades provà vardà cume i sa scriv tra murus, i scurta li paroli, cl’è na roba ca fa vegnar al lat ai calcagn.
EDNA – L’è vera se.
GIGI – Propria l’atar de a gh’hu det a mè neuda, “Sat gh’è da digh al tu murus ca th’agh vö tant ben cusa gh’ha scrivat?” Ben sèt cusa la scriv? :TV1KDB, “Ma cuš’èl?” a gh’hu det. Ben a völ di “Ti voglio un casino di bene”. TV1KDB, Ma èli mia robi da mat?
ERNESTO – As pöl mia dat tort Gigi.
PINO – Insoma cul temp a sé scurtà li paroli, ma par furtuna sé anca scurtà li sutani.
EDNA – Te sat vè mia fni le ta stè mal, a gh’era ch’al muleta, ch’al bresan ca gneva na volta dli nostri bandi, ben l’era uguale a te, sempar cun dli paroli da giugiulun acse.
PINO – Va che me su mia an gigiulun cuma at di.
ERNESTO – Eh l’è vera, ades a pruposit da muleta ta mè fat vegnar in dla ment cla tiritera ca cuntava me nona in dal filòs na volta.
GIGI – Dila alura, eh.
ERNESTO – La fava acse: “Done, done gh’è al muletà a mular la forbešeta, se mi manca la brochetta, mi curerete il brochetin, e zim e zum e zela a l’è n’arte che consola, ch’al bèl mester che. Al muleta, al muleta, siura gh’è bisogn dal muleta? Forbici, forbicine, coltelli, coltellini. Al muleta, al muleta a mular la forbešeta se mi manca la brocheta mi curerete il brochetin, e zim e zum e zela a l’è n’arte che consola ch’al bèl mester che, me padar al fa al muleta e me fagh il muletin, quand sarà mort me padar al muleta sarò mi.
GIGI – Ah l’è bèla, anca parchè chisà quanti ani la gh’ha, anca par cli robi che l’è bèl fa al filòs.
PINO – Alura lunga vita al filòs, anca parchè pian pianin som pö gnanca chi sa sta ad banda dla casa.
EDNA – Ah me al su, purtrop gh’ha sta la Daria.
GIGI – Ma sèt mia buna d’andà d’acordi cun la Daria?
EDNA – Cuma as fa? Tè vest anca prema che dispèt cla fa.
ERNESTO – Sevat mia te Pino ch’at vulevi andagh a murusi.
PINO – Ma chi? Da cla savatuna le! Gh’ha scumeti cla tra dli scuresi da fa vegnar šo i lampadari.
EDNA – Senti che paroli ch’as toca sentar ah Gigi?
GIGI – Certi paroli na volta a sià sentiva mia.
PINO – Oh ades na volta ieri töti sant e töt l’era bèl.
GIGI – Certu, parchè sopratot a gh’era rispet, quel che ades a gh’è pö, ades agh völ anca quatr’och e quatar ureci, parchè sinò it ciava a töti li maneri, l’unestà dli persuni dna volta agh né poga in gir.
EDNA – Se vè, brau Pino. (rientra in scena Piero)
Scena 8
Edna – Ernesto – Gigi – Piero – Pino
PIERO – Su che vè. (fregandosi le mani)
ERNESTO – Ma sat sé turnà indre Piero.
PIERO – Par forsa at vurè mia che me a nov e meša a vaga a let, alura cume me muier la sé indurmensada, tac su gni šo dal let, am su vestì, e su gni subit che. Al si töti cuma am pias vegnar a fa al filos.
PINO – E li vachi d’matina?
PIERO – Ma l’è mia tardi, pu me su abituà vè.
GIGI – Brau Piero tè fat ben.
EDNA – Ma infati l’è mo prest.
PINO – Th’at sé mia mes al gulfin però.
PIERO – Qual gulfin, ca sal meta mè muier sla gh’ha fred.
ERNESTO – Però tu muier Piero l’at cumanda mia mal nè.
PIERO – Ma chi la det, va che me a fagh quel ch’agh nu voia, at vurè mia ca la sculta, ohh, no ma va cl’am fa vegnar mat, sèt mia cuma stagh ben quand a glu mia in mesa i pe, a stagh dun ben . . .
PINO – Però ades tè ša fni da sta ben parchè è turnà indre anca tu muier.
PIERO – Cosa?! (infatti entra in scena un po trafelata la moglie di Piero)
Scena 9
Piero – Gigi – Ernesto – Edna – Pino – Lisa
LISA – Ma Piero cusa tè saltà in ment?! Sèt gni mat?! Vegnar föra ancor c’at sevi ša a let!
PIERO – Ah ma, l’è ca . . . su turnà indre parchè am su smengà al fasulet che in sla scragna.
LISA – Ben ma a gh’era mia ad bisogna da turnà indre subit, at gnevi dman.
PIERO – Ma . . .
LISA – Dai ve via, talsè che a d’matina at gh’è anca da levà sö prest.
PIERO – Va ch’al so, che prescia gh’èt.
EDNA – Ma las ca staga che Lisa, sal gh’ha mia son.
LISA – No no, al gh’ha son, e sagh la mia agh vegn.
PIERO – Varda ch’am su pena sentà, dmandagal. (gli altri confermano)
LISA – A l’è listes, andom a ca movat. Tu tolt sö anca n’aspirina par al fardur.
PIERO – Parchè? Gh’hu mia al fardur me.
LISA – Cun l’umidità c’at ciapi stasera at vegn ad sicur.
PINO – Sta atenti Piero ch’it ricovera da che an po.
LISA – Te Pino pensa par te.
PINO – Ah ma ad sicur, parchè sat gh’esi da pensagh te t’avres bèla mesa sota ciav.
LISA – Oh agh n’era da chi le. Dai Piero cl’è ša tardi.
PIERO – E va ben, (alzandosi malvolentieri) però varda che me ad pastigli an toghi mia šo.
LISA – Se inveci! At la tö šo subit, va cl’at fa ben.
PIERO – At se sensa acqua?
LISA – Ades at tö šo la pastiglia, l’acqua at la bevi a casa.
PIERO – Ma va che mester de. (prende la pastiglia)
LISA – E’cu brau, at vedrè che al fardur at vegn mia, andom a ca, th’at quaci šo ben.
PIERO – Se, ma però l’e ura ch’at tira via i linsöi fanelà.
LISA – Ma qual, i va ben quei, av salot gent. (si salutano con gli altri e vanno via con Piero che continua a brontolare)
EDNA – Che robi, i gh’ha mo sö i linsoi fanelà in agost, ma cuma as fa.
GIGI – Me a ma dmandi cume al Piero al posa sta insiem a na dona dal genar?
PINO – Vè, la gh’ha fat tö šo l’aspirina prema ch’agh vegna al fardur.
ERNESTO – Praticament l’è cuma andà dal dutur, prema ad malas.
PINO – A pruposit Ernesto, te lunedè gh’et mia d’andà a fa i ragi a Mantua?
ERNESTO – Eh se lunedè.
PINO – Gh’hu d’andag anca me.
ERNESTO – A vöt ca gh’andoma insiem alura?
PINO – No vulevi dmandat an piaser, parchè me l’è ša an po ca gh’hu d’andagh, ma am pias atse mia andà a l’uspedal, am vegna na roba ados.
ERNESTO – Ben alura?
PINO – Eh ta dmandavi, sat püdevi fai te i ragi par me.
ERNESTO – (ride) Ciuè, me gh’avres da fa i ragi par te? In dla testa però a te i duvres fai, parchè at sicur i cata quel da sbalà.
EDNA – Cusa dit Pino?
PINO – Ma va ch’as pöl vè, lu senti di a la televisiun, praticamente basta purtagh na futugrafia e lor i fa i ragi, l’è na roba muderna.
ERNESTO – Se ades cun na foto it fa i ragi, ma te te capì mal caru al mè Pino.
GIGI – Questa la gh’ha al manach.
EDNA – Te th’at le insugnada na roba acse, dai.
PINO – L’è vera, vuatar ac credì mia ma l’è vera, dai to la futugrafia (dal taschino prende una foto e la porge ad Ernesto)
ERNESTO – Che robi, va ben, al masim tha’m farè fa na bröta figura.
PINO – Insoma va ch’al la det Piero Angela, a quel as pöl credach.
ERNESTO – Dabun? Vè Edna, ma sat dagh anca la mè futugrafia püdresat mia andag te lunedè a fa i ragi par me?
EDNA – Vè Ernesto an basta un di mia giöst, th’at metat anca te ades.
GIGI – Ah gh’è na bèla squadra che.
PINO – Vè senti pütost che arietina cha sé invià, as respira. (in quel momento entra in scena Daria, che uscita di casa inzia a scuotere un scendiletto verso i presenti)
Scena 10
Edna – Ernesto – Pino – Gigi – Daria
GIGI – Se varda cusa respirom ades.
EDNA – Vè gh’èt propria da squasà vers nuatar!?
DARIA – Se la polvar la vegn dad le, l’è mia culpa mia gh’è al vent.
EDNA – Gh’ha scumeti che pör da fas dispet, th’ag di a la polvar da vegnar che.
DARIA – Ben quel sempar.
EDNA – Infati, m’l’inmaginavi da te gh’è da spetas da töt.
PINO – L’è gnanca mia al su urari da squasà li pedani.
DARIA – Lè sempar urari, parchè me lavuri, su mia cume vuatar ca si sempar sentà che föra a fa gnint e di sul dli stupidadi.
EDNA – Nisun ta det da sta le in urciun a scultà quel ca dišoma.
DARIA – Va che me stagh mia le in urciun, è un ascolto involontario.
PINO – Se involontario, ch’at sé sempar le taga la fnestra cume na lumaga taga la salata.
EDNA – Te at sé sul rabida parchè at sé mia che cun nuatar a fa filòs.
DARIA – Tu ša det mela volti ca voi gnanca vegnar le cun vuatar, figuromas, a gh’è gnint da imparà. (Rientra in casa)
EDNA – Va che me prema o poi a gh’ia dagh du sberlun!
PINO – E me at dagh na man.
GIGI – Su mia parchè la gh’ha da fa atse, inveci da vegnar che a sentas cun nuatar.
EDNA – Ah ma na volta la gneva sempar, na sera su gnida föra, th’at ricurdarè ah Ernesto?
ERNESTO – Cosa?
EDNA – Eh cosa, ben su gnida föra, le l’era ša che e la sera mesa propria di fronte al mè om cun li sutani at digh mia cuma la s’iera tiradi sö, alura mè gni an nervus, sicome l’era ša an po ad tempo cla fava la stöpida, ben a gnu det fin ca su stada stöfa, da l’ura e quela l’è pö gnida.
GIGI – Ah ma senti, èt capì Ernesto.
PINO – Vè Ernesto, th’am di par me ca vardi li gambi ad tu fiöla, te però at vardavi li gambi dla Daria.
ERNESTO – Ma l’è stada le cla sé mesa in testa cla roba le, va se me a vardavi li gambi dla Daria.
EDNA – Valà ta gh’ia vardavi ecome, cla bröta sbrumbulada le, pü varda ades mè gni an nervus cha vaghi in ca subit, e ve via anca te!
ERNESTO – Anca me?
PINO – Vè Edna ades th’am pari la Lisa.
EDNA – M’interesa mia, e andè a ca anca vuatar! Ades l’è acse, dman forsi l’am pasarà. (rientra in casa portandosi la sedia)
PINO – Oh che maneri.
ERNESTO – Che prescia de. (entra in casa anche lui)
PINO – Alura andom anca nuatar.
GIGI – A vegni anca me, a stagh mia che da parmé.
PINO – Se però cun dli robi dal genar al filòs al va mia avanti tant vè.
GIGI – (allontanandosi e uscendo di scena) Ah mal su, na volta sucedeva mia, i fneva mia i filòs acse, gnanca quand d’inveran i ia fava in dla stala.
PINO – Ad sicur. (la scena si vuota)
FINE PRIMO ATTO
* * *
SECONDO ATTO
Scena 1
Iole a seguire Gigi
(Iole seduta come di consueto è intenta ad usare il cellulare pigiando continuamente sui tasti, non accorgendosi neanche che arriva Gigi)
GIGI – Vala le vè, l’è ša al lavoro, ciau Iole. (Iole non risponde troppo presa dall’uso del cellulare) Vacca miseria, da che an po la gh’andarà dentar cun la testa in cal telefunin le. (si siede) Ah, quand dighi che na volta sa stava mèi, im tös quasi in gir, ma varda cuma soma dventà, ciuè cuma iè dventà. A gh’hu rašun atarchè. (Squilla il cellulare di Iole)
IOLE – Pronto, ah, hmmm, ohhh, se, ahh, hmmm, hmmm, hmmm. (chiude la telefonata e ritorna ad armeggiare con il telefonino)
GIGI – Na volta gent at seta i la purtava al manicomio, se, se. (Iole lo guarda male, mentre escono di casa Edna e Ernesto; le sedie sono già fuori)
Scena 2
Iole – Gigi – Edna – Ernesto
EDNA – At sé ša che Gigi.
GIGI – Eh se, su che vardi tu fiöla.
ERNESTO – At sarè mia an maniaco cume al Pino né.
GIGI – No vardavi cuma la fa balà chal telefono le.
EDNA – E alura, ma at parla na roba nurmale?
GIGI – Infati.
EDNA – Urmai su gnanca pö cusa digh.
ERNESTO – I temp i cambia e nuatar a restom indre.
GIGI – Se ma i temp ad na volta iera mèi.
EDNA – Iole a vèt föra stasera?
IOLE – Mhhh . . . (annuendo positivamente)
EDNA – Che bèla risposta.
ERNESTO – Se ma la va föra.
EDNA – Ah ma lu capì, lè che che bisogna interpretà li faci.
GIGI – La culpa l’è sempar da ch’al bagai le.
EDNA – Certu, a gh’è mia döbi, va ca riva al Piero e Pino vè. (entra in scena Pino con il suo solito bastoncino e Piero che salutano ricambiati)
Scena 3
Edna – Ernesto – Gigi – Iole – Pino – Piero
PINO – Stasera som rivà insiem, quasi quasi a vulevi fermam al bar, dopu u vest al Piero alura su gni in sa anca me.
PIERO – Ma certu cusa vöt andà al bar a fa? Cusa gh’è da püsè bèl che fa an filòs, cun i’amich.
ERNESTO – Almen che ta spendi gnint. (si siedono)
PINO – Se ma bevi anca gninte.
EDNA – Cusa vuresat di ca gh’avresum da dat da bevar?
PINO – No, u mia det par quel . . però.
GIGI – Alura faresum in temp a morar da sé.
EDNA – Vè mocla le né, che me a fagh prest a fa cume iersera.
PIERO – Vè a gh’al diševi prema a Piero, stasera u fat na magnada da turtèi ca su mia, nu magnà quaranta.
ERNESTO – Quaranta!?
EDNA – Me am sares ingusada cun töti chi turtèi le.
GIGI – I turtèi l’è sempar an bèl magnà.
PIERO – E fat in casa da la mè Lisa, l’è am bèl pesu né mè muier, però la fa di turtèi speciali.
PINO – Eh brau, l’at turmentarà tu muier, però le almen l’at fa i turtèi in ca e l’è mia poch.
GIGI – Vè scultum Piero, ma tu muier cuma ia fala i turtèi? Parchè al vero turtèl al duvria esar lung almen ot fenach.
EDNA – Atse lung?
ERNESTO – Propria ot fenagh iè lung.
PIERO – Ma chi la det che i turtèi i gh’ha da esar lung ot fenach?
GIGI – Varda, te at vè a Vilastrada da Nizzoli, cl’è l’imperatore della zucca, e in si turtèi al la sa lunga, ben lu la fat na ricerca e la catà fin la riceta dal melasinsent, induva i dis che al turtèl al gh’ha da esar lung ot centimetri.
PIERO – Ah sal la dis Nizzoli, però mè muier la ia fa an po püsè curt, i sarà sie fenach.
PINO – Anca me i magni da cla misura le.
GIGI – Alura Piero sa tè magnà quaranta turtèi da sie fenach l’un, sie par quatar vintiquatar, i sares 240 fenach, quindi tè magnà du metar e 40 fenach da turtèi.
PIERO – Ohh.
EDNA – Ma induva ièt mes Piero töti chi turtèi le?.
PIERO – A iè töti che, (toccandosi la pancia) e da chi quaranta le gh’è cumpres anca quei cu fat in vin.
ERNESTO – No me al bevr’in vin al fagh sul cun i gnulin.
GIGI – Anca me.
EDNA – I turtè in vin me u mai sentì.
PIERO – No, no, me an pèr da scudeli cun an bun lambrösch ia cöchi sempar, certu che ades su bèl pien, pensa che mè muier la vuleva gnanca ca gnes föra d’in ca parchè a ghevi da digerì.
EDNA – Figuromas, va che inveci l’è mèi movas sat gh’è da digerì, èl vera u no?
PINO – Me quant u magnà tant ca gh’hu da digerì, am colghi in sl’utumana, m’indurmensi, e quand am dismesci su bèla a post.
PIERO – No me a preferesi movum, anca parchè atseta gh’hu la scusa da vegnar che al filös.
ERNESTO – Certu che du metar e quaranta fenach da turtèi it rumarà ben ades in dla pansa.
PIERO – Al so, ma an valeva la pena vè.
PINO – Tu muier Piero cusa n’ala magnà?
PIERO – Oh vè, le la magna cume an pasarin figurat, la na magnà tri pü la fa: me su bèla piena. Oh, gh’hu det: cuma fet a esar piena ch’at tn’è magnà sul tri.
EDNA – A t’iè magnà te par le.
GIGI – Sla na magnà tri, tri par sie disdot, la na magnà disdot fenach.
ERNESTO – Ah ma ad sicur disdot fenach in dla pansa igh da mia fastidi.
PINO – No, ansi, igh fa ben vè. (ridono)
PIERO – Ma cusa gh’è da redar? Sa gh’andava šo pö gnint, pü l’è a parte i difèt cla gh’ha, l’è öna ch’as cuntenta.
PINO – Ah ma l’è an bèl cuntentas vè, ohh.
EDNA – Lasa le Pino da fa al solit. (arriva Lisa)
Scena 4
Edna – Ernesto – Gigi – Pino – Piero – Iole - Lisa
PINO – Va ca riva tu muier Piero. (entra in scena Lisa che saluta)
LISA – Tè vuli vegnar föra listes ah, cun töti chi turtèi ca tè magnà.
GIGI – Du metar e quaranta fenach.
PIERO – Va cha l’è mèi ca sia gni föra, atseta a digeresi ben.
LISA – Töti li scusi iè buni par vegnar che né.
EDNA – Ma talsè ch’al fa gnint da mal che cun nuatar, sentat anca te, a vagh a tö na scragna?
LISA – No, no, su gnida sul a vedar sa stava ben.
PIERO – Ma stagh ben, cusa vöt ca gabia.
LISA – Parchè a tè magnà tanti da chi turtèi, quand a gh’è i turtèi at sé mai cuntent.
PINO – Eh, at duvevi fa cume la Lisa cla sé cuntentada da disdot.
LISA – No nu magnà tri.
PINO – Apunto, tri par sie disdot, disdot fenach.
LISA – Ma cusa dit?
EDNA – Sta mia scultai Lisa.
LISA – Ah ma al su che al Pino agh pias schersà, ades Piero at sé bèla sta che a sé, ve a ca.
GIGI – Ma sl’è pena rivà.
PIERO – Apunto su pèna rivà, at vö ca vaga via subit, sempar atse, lasum fa an po ad filòs.
LISA – Ben però th’at meti sö in sla pansa la bursa ad l’acqua calda. (La estrae da un borsetta di plastica che aveva con sé) Varda, lu mia pensada giösta?
PIERO – Ma valà, anca la bursa a dl’acqua calda.
PINO – La gh’ha rašun tu muier cun töta cla metradura ad turtèi ch’at gh’è in dla pansa.
LISA – Vedat che anca Pino am da rašun.
EDNA – Me l’am par n’esagerasiun.
ERNESTO – L’è vera, varda Lisa che Piero as lamenta mia, al gh’ha mia di dulur.
LISA – Se ma dopu igh vegn quindi l’è mèi pensagh prema.
PIERO – (sottovoce) Ca ta cagà.
LISA – Cus’èl?
PIERO – Sa che valà sinò ad lasi pö le d’andà dre. (prende la borsa e se la mette sullo stomaco) Le, sèt cuntenta ades?
LISA – Certu, at vedrè che atseta at fè mia fadiga a digerì, ades a vagh, varda però, da vegnar mia a ca tardi né, sinò turni indre.
PIERO – Ma se va ca su mia an pütlet.
LISA – E ricordat da serà i scur, smursà la luce e metar föra la cagnina.
PIERO – Al fagh töti li seri, dai, at gh’è sempar da dimal.
LISA – Se ma me th’al ricordi, a vaghi, av salöt, ciau. (tutti la salutano e Lisa esce di scena)
GIGI – Ma che maresciala tu muier Piero, na volta i’om i stava mèi anca parchè li doni li taseva.
PIERO – Eh propria.
EDNA – Sl’è par quel l’è mèi ades.
PINO – Tegnat ben la bursa ad l’acqua calda in sal pansin Piero.
PIERO – Ma va da via i pe, ansi varda am la tiri via subit, parchè la taca anca stufan né mè muier, va ca gh’i da savì che me la matina in sla tavula a gh’hu al bigliet cun töti i’urdan a dla giurnada, va tö chestu, va a tö clatar, porta via chal le, insoma la sbaglia mia na matina.
PINO – Anca mè muier la fava at se, ma dopu gh’hu fat perdar al vesi.
GIGI – Cum’èt fat?
PINO – Par esempi le la ma scriveva: Tö an chilu ad pan, u sinò n’etu ad buter, me agh šuntavi an zero acse a dventava dies chili ad pan, an chilu ad buter e via discurendo. Dopu la fava: Ben ma cusa èt tolt töta cla roba le da fa?” E me: Varda ca th’am l’è scret te, e agh favi vardà al bigliet. Ah l’agh restava mal. La fava: Ma me u scret acseta? E dai na volta dai do, è andà a fni che la roba dopu la sl’andava a tö le.
EDNA – Ma cuma as fa a tö in gir la muier a cla manera le, dai.
PINO – Eh cara la mè Edna, quand agh völ agh völ, voi mia fa la fin da Piero.
ERNESTO – Me muier inveci l’am lasa mia i biglietin, la mal dis a vus.
EDNA – Ohh chisà cusa at digh.
GIGI – Na volta gh’era ad bisogn d’andà a tö gninte, parchè la gent las fava töt in ca, i gh’eva li galini, i curgnoi, al nimal, is fava al pan in ca, i gh’eva l’ort, gh’era mia ad bisogn d’andà a tö chesto, andà a tö cl’atar.
ERNESTO – Ma gh’era anca püsè da tribulà.
GIGI – Se ma stava mèi, e as magnava roba püsè sana. Pü a gh’era mia anca quei ca girava par li curt a vendar la roba. Av ricurdev la šita? Quela girava cun cla bicicleta a vendar al pes?
PINO – Oh sa mla ricordi, quel la na fata a dla bicicleta.
PIERO – La gh’eva sempar dal bèl pes e fresch da giurnada.
ERNESTO – L’è vera la gh’eva na caseta ligada a la bicicleta, töta fudrada ad lamera, cun töti scupartiment divers par al pes, la gh’eva pes gat, psina, anguili.
GIGI – Se, am par cla fös da Gašol.
EDNA – Se la gneva dad le, e al pes la la pescava in dl’Oi. Am ricordi cla ma dseva sempar: me anca se in na giurnada vendi du pes gat e an po da psina agh nu a sé.
GIGI – Certu parchè cuma av dighi sempar, la gent alura las cuntentava.
ERNESTO – E al gelater, val ricurdev?
PIERO – Ohh se al pasava sempar quand a stavi a li Crušeti.
GIGI – Anca quel se, ch’al pasava a la dumenica cun al su trabatin, töt vesti da bianch.
PINO – U fat in temp anca me a magnan di gelatin sciolt da chal le.
GIGI – Pü gh’era al pularöl, quel al gneva da Belfort.
ERNESTO – Se, ad Belfort a gh’era anca al maiolica, i la ciamava al sbraiun.
GIGI – Pu gh’era Ruvesta, che cun al su camio al fava pasà töti li curt a dla campagna a vendar i’alimentari.
GIGI – Se mal ricordi ben anca quel, l’era da Bascold, na brava persuna.
EDNA – Gh’era mia anca Pradèla, ch’al gh’eva butun spagnuleti, stofi.
PIERO – Agh n’era tanti né, ades am vegn in ment anca, ch’ièl quel stava a a Gabbiana.
ERNESTO – Ma Tenca.
GIGI – Brau, quel al gh’eva la roba da vestas, al gh’eva al negosi, ma andava anca in gir cun al camiu. Che bèi temp quei dna volta, e a prupost a dna volta prema Ernesto la det quela dal muleta, me inveci ades a v’an digh n’atra, però l’è in italian. La dighi? (tutti acconsentono) Al la dseva mè sio:
Sentite quel che avviene in un paese di una ragazza piena di pretese, lei pretendeva belle cose per maritarsi, che gli comprassi bèi gioielli, vesti di seta, una automobile, un tiraquattro per passeggiare e andare a teatro. Questa è la vera storia di Rosina, sebbene fosse una contadina, il viso e il collo lei si incipriava e dei capelli rossi lei si ossigenava, era molto civetta e chiacchierona assai, per farsi corteggiare non si stancava mai. Fece l’amore con Giovannino, con Mariolino, con Alessandro, Pietro, Otello, col cognato e suo fratello, stanca di quelli prese sei ferrovieri e un controllore, e in ultimo si innamorò in Tommasone, innamorata del suo bel nasone. Un giorno Tommasone scappò via, e non lo vide più ritornare, Rosina orgogliosa restò col naso in sù.
PIERO – Sèt ch’am par da vila bèla sentida, però a n’atra manera.
ERNESTO – Comunque, a völ di no che chi troppo vuole nulla stringe.
PINO – Vè ma cla Rusina le, la fat la stesa storia dla Daria.
EDNA – Tasi cl’è dre rivà. (Daria uscita di casa inizia a scopare ovviamente verso il gruppo seduto li vicino che iniza a lamentarsi)
Scena 5
Edna – Ernesto – Gigi – Pino – Piero – Iole – Lisa – Daria
PINO – Ach siom vè.
GIGI – Anca stasera a fom la nostra inalasiun.
EDNA – Sempar at gh’è da vegnar a spasà che. (intanto Iole che è sempre rimasta li seduta, infastidita dalla polvere sollevata da Daria si alza e va in casa senza dir nulla sempre con il telefonino fra le mani)
GIGI – Le ades la fat scapà anca la Iole.
DARIA – Tu bèla deta mela volti che me su in sal mè cunfin, vegni mia le da te.
EDNA – La polvar ch’at movi se però, te a th’at diverti sul a vegnas a disturbà.
DARIA – Quel l’è vera . . . ansi püsè che an divertiment l’è na gioia.
EDNA – Valà sares mèi ch’at gh’esi da catat n’om, chisà ca th’at calma an po.
PINO – Se vè.
DARIA – Varda che sa vöi n’om gh’hu mia d’anda tant luntan. (rientra in casa, mentre Edna guarda sospettosa il marito)
ERNESTO – Cusa gh’èt da vardam acse?
EDNA – E’t sentì cusa la det?
PINO – Eh propria, parchè ala det acse Ernesto?
ERNESTO – Cuma vöt ca faga a savil.
EDNA – Varda che sla vedi a girat inturan, stavolta gh’ha spachi la mansarina in sla testa.
ERNESTO – Basta cha th’am la spaca mia in testa a me.
EDNA – No, quand u fni cun le, cuminci cun te.
GIGI – Ma va che la Daria la fa aposta par fat ingelusì. (esce Iole di casa che intenta a guardare il cellulare si allontana senza dire nulla)
Scena 6
Edna – Ernesto – Gigi – Pino – Piero – Lisa – Iole
ERNESTO – Buonasera né.
EDNA – Se buonasera, la sa gnanca sla gh’ha i genitur.
GIGI – Par forsa, i šuvan al rispet i sa pö induva lè, varda se na volta i šuvan i gh’eva di cumpurtament dal genar.
PINO – Propria.
PIERO – Me fiöla ad sicur, la va mia föra d’in ca a cla manera le.
EDNA – Ma sa tha’gh l’è gnanca te na fiöla.
PIERO – Come? Ah se l’è vera, am su cunfus.
PINO – Tè magnà tropi turtèi Piero.
PIERO – Ah cusa vöt ca sia i turtèi, l’è che mè muier l’è andada tant adre cla vuleva na pütina, cl’è mai rivada po, che an certu punto pensavi da vigh na pütina dabun.
EDNA – Ma senti.
PIERO – Se, av lu mai cuntà, ma mè muier la sera fat na mania: la ciamaron Cristina la dseva, la ciamarom Cristina, e la la ciamada Cristina.
GIGI – Ben alura agh l’èt vida sta pütina, se u no?
PIERO – Ma qual, a glu mia vida, però varda che mè muier ancora ades, töti li matini la la ciama parchè la völ cla vaga a scöla, l’agh prepara anca la culasiun, però ovviamente da la camara da lèt a vegn föra nisun.
EDNA – Che robi.
ERNESTO – E la culasiun Piero chi la magna?
PIERO – Me la magni, acseta a fagh do culasiun.
EDNA – Am dispias par la Luisa.
PIERO – Me no, atseta a la matina fagh culasiun do volti.
GIGI – Però l’è mia tant bèl che tu muier la sia acse.
PIERO – Ma chesto l’è gninte, a gh’i da savì che ad li volti la völ adritura cla porta a scöla, e l’insist ch’am toca ad purtala dabun.
PINO – Scusa, ma te ch’igh portat a scöla?
PIERO – Eh, agh porti la cagnina.
EDNA – Ma dai Piero.
PIERO – Insoma qualcosa bisogna ca töga sö no.
PINO – Puvra cagnina, ch’agh toca andà a scöla.
EDNA – Ma lasa le, puvra Lisa.
GIGI – E’t mia pensà da fala vedar?
PIERO – Chi la cagnina?
GIGI – Ma no tu muier, cusa vöt ca centra la cagnina. Cuma fèt a vigh na dona in casa mesa a cla manera le?
PIERO – Cusa vöt ca faga, guai a cuntradila, cla fa dli crisi, las met a sigà e töt. Al fat a l’è che quand mè muier la siga, la cagnina la s’emusiuna, e las met a scagasà dapartöt, che l’ultima volta la ma smerdà töta la camara da lèt, figurat se alura agh digh quèl.
PINO – Va ca porta furtuna.
PIERO – Oh, specialment quand dopu mè am tocà pulì.
EDNA – Però Piero u mai savì cla storia che da tu muier.
PIERO – Se ma ades ca vlu cuntà, stè mia di gnint in gir, fin par carità.
ERNESTO – Ma figurat, cusa vöt ca dišoma, quel ch’as parla in dal nostar filòs al resta töt che.
PINO – Se . . . oh . . . (ride, mentre esce di casa Daria ed entra in scena)
Scena 7
Edna – Ernesto – Gigi – Pino – Piero – Lisa – Daria
DARIA – Vè èl mia ura ca sbaseghi al vulöm dli vostri baguli, che me vuria andà a lèt.
EDNA – Certu l’è vera che te at vè a let cun li galina, d’altronde a si dla stesa rasa.
DARIA – Pensat da esar spiritusa.
PIERO – Me am par mia comunque ca parloma fort, parloma nurmale.
DARIA – Se, nurmale cume te.
PIERO – At sé anca vilana oltretöt.
EDNA – Pu cara la mè Edna su gni föra anca parchè cla roba che l’è mèi cha th’at la tegna te! (getta per terra verso Edna dei semi di ciliegia)
EDNA – Ben ma cusa fèt?! (alzandosi dalla sedia)
DARIA – Parchè quand at magni i calum le da dre ad la casa dopu th’am böti i’armeli a dla mè banda, e sta mia di da no parchè tu vest, quindi me a tu purtà indre la tu roba.
EDNA – Cusa vöt cli faga suquanti armèli.
DARIA – Va che che da me l’è mia la discarica da bütà quel cha th’agh né voia, tegnatli te vè. (esce di scena rientrando in casa)
EDNA – Ma varda! Te Ernesto at sé mai bun da digh quèl!
ERNESTO – Me? Parchè?
PINO – (alzandosi) Eh Ernesto, me ades però a vagh, prema che inveci d’iarmeli ariva di giarun
ERNESTO – Parchè gh’ha da rivà di giarun?
PINO – Ta mè det te che quand at vanghi, at böti i giarun c’at cati dla banda dla Daria.
ERNESTO – Oh par an qual giarun.
GIGI – Pian ca vegni anca me, alura
PIERO – Ma andev via töti? L’è mia tardi.
EDNA – Vaghi in ca anca me parchè ca la lè tarchè buna da fam rabì!
PIERO – Va ben alura andom.
GIGI – Ghè mia na sera ch’as posa salutas in pace, sempar d’imprescia ca par ca gabioma töti al foch taga al cul.
(Tutti si salutano e Edna brontolando con Ernesto porta dentro in casa le sedie)
FINE SECONDO ATTO
* * *
TERZO ATTO
Scena 1
Piero a seguire Daria
(davanti alla casa di Edna e Ernesto non c’è nessuno, subito dopo entra in scena Piero)
PIERO – Sa gh’è nisun? At solit a st’ura iè ša che föra. (si guarda un po in giro cercando di vedere se c’è qualcuno) Ma . . . ades a speti an po. (con le mani in tasca va avanti e dietro) Ades varda a suni al campanèl . . . ah ma no, incö l’è merculde l’è vera, i gh’eva d’andà dai parent. Alura i gh’è mia, cuma am dispias. Al Gigi al vegn mia parchè al gh’ha an dulur al snoch, ca su gnanca sal gnarà ancor, al Pino al vedi pö parchè la tacà mes da lit, su mia cume cal filòs che al posa andà avanti ancor. Tanti ani ad filòs, ades pian pianin al va a fas benedì anca lu. (poi guardando la porta d’ingresso di Daria) Quasi quasi a gh’ha dmandi a la Daria, cusa gh’è, tant par fa na bagulada. (Si avvicina alla porta d’ingresso di Daria che è posizionato su uno dei lati della scena, dopo un attimo di tentennamento) Ben ma me a suni. (suona il campanello e Daria apre la porta)
DARIA – Cusa gh’è?
PIERO – Eh a vulevi . . . parchè . . .
DARIA – Cusa vöt insoma?
PIERO – Sa th’am lasi parlà a th’al digh.
DARIA – Vè sta mia fa tant al furb cun me.
PIERO – Insoma a vulevi dmandat che visto ca gh’è nisun, sat gnevi che föra cun me a fa filòs?
DARIA – Cuš’èl?! A fa filòs cun te?! Ades parchè gh’è nisun a vaghi ben anca me!
PIERO – Ben ma me tu mai det da mia vegnar a fa filòs.
DARIA – L’è listes, a vegni mia parchè da che sinch minù a cumincia al prugrama a la televisiun, at vurè mia ch’am perda “C’è posta per te” par vegnar a fa filòs cun te.
PIERO – Su che da par me.
DARIA – Va a sercà i tu amich alura, chi bagulun la! (chiudendogli la porta in faccia)
PIERO – Ohh che maneri, chi vöt ca vaga sercà. Am sa che ch’al filòs che al sia ša fni dabun. Chi par na roba, chi par cl’atra ia taià töti l’angul, che gh’è restà sul an lucot cume me. (cammina in scena guardandosi in giro) La gent ades a l’è töta serada sö in casa, föra at vedi pö nisun, gnanca cun dli bèli seri d’istà cume stasera. Na volta lunga cla strada che d’istà iera töti föra, ma töti. Le davanti a gh’era i Menegolo, dad sa gh’era i Verunesi, n’atar filös l’era la in fond a la Tedolda, la indre a gh’era i Curtes, pü a la Barcelona al gh’era dai Todeschi, a gh’era an filòs gros, ohh, gh’era fin an pütèl ch’al sunava la fisarmonica. Insoma alura a gh’era nisun ca stava in ca. Cum’è cambià i temp e li persuni in ch’iani che, e ad sicur la televisiun la fat la su part, par fa al funeral di filòs. Cusa daria par chi fös töti che cume sempar, u almen un al püdes esar che par fa do baguli. . . (entra in scena Lisa)
Scena 2
LISA – Pino, ma cusa fèt che da parte?
PIERO – Ma propria te at gh’è da vegnar! Varda Lisa ca gh’è mia na sera ca th’am vegna mia dre né.
LISA – Parchè cusa gh’è? A vöi vedar induva tse, se dopu ta stè mia ben?
PIERO – E dai cun cla cla fola le, na qual volta prova a sta a ca e lasam in pace.
LISA – Se ma ades cusa fèt che? Vedat mia ca gh’è nisun.
PIERO – U vest su mia orb.
LISA – Alura ve via a ca, urmai che a vegn pö föra nisun.
PIERO – Al so, su mia parchè, ma la gent la capes mia ca gh’è bisogn da sta insiem, cuma i fava na volta, al gh’ha rašun al Gigi quand al dis ca sa stava mèi na volta. Ah caru al mè filòs a tse propria fni mal
LISA – Ben ma püdom mia fal me e te a casa al filòs?
PIERO – Ma cusa dit? Al filòs me e te? Varda Lisa che al filòs anca sas red, a sa schersa u as dis a dli stupidadi, l’è na roba seria. Na qual volta prova tasar Lisa ch’at sé gnanca cusa völ di fa filòs. Lasa le valà!
LISA – Ma cus’ontia det da mal?
PIERO – Te at sé mia che in dal filòs a gh’è dentar la storia dli persuni, li nostri tradisiun, al bisogn da sta insiem ca vegn da luntan, dai nostar vec, da pudì sta visin, vardas in facia e parlàs. U sentì di che ades in certi riuniun ch’as fa, la gent i la met töta in cerchio no, parchè töti i gh’ha da esar in an certo modo presenti, e che ognun as senta partecipante cume töti ch’iatar, ben l’è quel che sempar sta fat in di filòs, ia mia inventà gnint.
LISA – Völ di ca gh’om da metas in cerchio anca me e te?
PIERO – No völ di ch’at vaga da via al cul!
LISA – Come?! Ma Piero!
PIERO – Dim te, varda l’è cuma vulì insegnà a n’asan a parlà?
PIERO – Cusa centra l’asan ades?
PIERO – Al centra, ecome sal centra . . . at capesi gnint . . .
LISA – Ah ma me u mia capì dabun.
PIERO – E cusa tu det, meno male valà che almen at sé brava a fa i turtèi.
LISA – Sa ti vö Piero th’am vaghi a butà šö subit an piatin.
PIERO – Se, anca an piatun, gh’hu bisogn da quel cam tira sö, e i turtèi, l’è restada na bèla cunsulasiun.
LISA – Varda a vaghi subit a metar sö l’acqua, andom Piero.
PIERO – Andom, bötan šo . . . varda, an metr e mes.
LISA – Cosa?
PIERO – An metr e mes.
LISA – Ma me a capesi mia, cuma fagh a misurai?
PIERO – Al so me, andom a ca, ca ta spieghi.
LISA – Va ben. (esce seguito da Lisa. Subito dopo dalla casa esce Iole con il suo cellulare che sta usando. Si siede vicino all’uscio di casa continuando ad usare il cellulare, fino a quando arriva una telefonata e risponde)
Scena 3
Iole
IOLE – Ehh, se, hmm, ohhh, hmm, ahh . . . (Iole chiude poi la telefonata e continua ad usare il cellulare come prima)
FINE