CHI VA IN CAMPAGNA PERD LA SCRAGNA
Commedia in dialetto mantovano
Tre atti di
Franco Zaffanella
2015
Gabbiana – Rivarolo del Re – San Matteo delle Chiaviche – San Martino dall’Argine
Personaggi:
Mario Grossi – Marito di Sandra
Bruno Grossi – Fratello di Mario
Sandra Ghizzi – Moglie di Mario
Rosanna Ghizzi – Sorella di Sandra
Daria Marini – Mamma di Sandra e Rosanna
Carolina Grossi – Zia di Bruno e Mario
Giuliano Sartori – Amico di Bruno
Renato Bini – Vicino di casa
Iole Marchetti – Conoscente della famiglia
Rosina Leorati – Moglie di Bruno
Bruno dopo un periodo vissuto in Inghilterra ritorna alla sua casa in Italia, dove trova l’amara sorpresa di scoprire che l’abitazione dove viveva in passato è occupata. Infatti il fratello Mario sposatosi ospita in casa anche famigliari della moglie. A nulla valgono le ragioni di Bruno, che non sa più come fare per far capire al fratello che la casa è anche sua ed ha tutto il diritto di abitarci. Mario condizionato dalla moglie e dai suoi famigliari, non ha nessuna intenzione di ascoltare il fratello sulle sue ragioni, e una soluzione sembra molto difficile da trovare.
PRIMO ATTO
Scena 1
Mario a seguire Sandra
(La scena è vuota, entra Mario di corsa tenendosi su i pantaloni, la moglie Sandra che lo segue con la siringa in mano per fargli una puntura)
MARIO – Pian, pian, Sandra par piaser.
SANDRA – Vè! Lasa le né! Che me su stöfa da corat adre par fat na puntüra
MARIO – Ma valà! Al dutur pudeval mia urdinam a dli pastigli inveci che li punturi!
SANDRA – Ma dai fermat!
MARIO – Se am fermi, speta, speta n’atim però.
SANDRA – Ma qual speta, dai cl’è l’ultima puntüra cat gh’è da ciapà.
MARIO – Sandra! Ma Diu!
SANDRA – Mola cla ciapa le valà, cha tla tegni dura cume an giarun.
MARIO – Pian Sandra, fa pian, ma parchè gontia da ciapà li punturi me ca su . . .
(Sandra approfitta del fatto che Mario si è fermato e abbassando i pantaloni fa la puntura, mentre lui è appoggiato alla tavola) Aiiii!!! Che mal! Sa cati chi ha inventà li pünturi su mia cusa agh faghi.
SANDRA – Ma dai, ca th’am pari an pütin, che pu me gh’hu na man alšera a fa li punturi.
MARIA – Uuuu, che mal, aiii . . . (Mario è piegato appoggiato alla tavola, mentre Sandra rientra dalla porta interna)
SANDRA – Che om de, paura dna punturina.
MARIA – Se ma te at la fè, at senti mia al dulur. Me gh’hu anca al cul delicà. (Mentre è ancora piegato sulla tavola che continua a lamentarsi dalla porta d’ingresso entra Iole con un sacchetto contenente dele uova)
Scena 2
Mario – Iole
IOLE – Permes? (Vede Mario con i pantaloni abbassati) Ohhh!
MARIO – (Alzandosi i pantaloni) Ben ma at püdevi anca sunà al campanèl però.
IOLE – Va che me u mai sunà al campanèl, fin da quand a gnevi in ca di tui me gh’hu sempar vi la porta verta, ma te cusa favat le a cul büsun?
MARIO – Eh, agh favi ciapà aria. (Ricomponendosi) In ca mia püdrò fa quel cagh nu voia, te inveci cusa gh’èt da vegnar sempar che?
IOLE – Su gnida a purtat i’ov, sa t’interesa.
MARIO – Ah grasie Iole.
IOLE – Varda temp cat porti i’ov, e continui a purtati, anca sa gh’hu da dit che li doni ca th’at sé purtà in casa, l’è mia cl’im piasa tant.
MARIO – Oh agh siom vè. (Entra Sandra)
Scena 3
Iole – Mario – Sandra
SANDRA – Ciau Iole, grasie ca ta sè purtà a di’ov. (Prende il sacchetto che Iole aveva lasciato sulla tavola con disappunto di Iole)
IOLE – Prego cara.
SANDRA – I va ben giöst pa stasera sevi mia cusa fa da sena, alura pos fa na bèla fartadina. (Rientra, con Iole che la guarda male)
IOLE – Sculta Mario, sensa cl’at veda, in dla fartadina pödat mia metagh an po ad velen di soragh.
MARIO – Cusa dit Iole? Al sares n’omicidio!
IOLE – Se ma al sares an bèl omicidio.
MARIO – Lasa le ch’at sé buna da di sul dli stupidadi, su mia la Wanda dal Campas cl’eva mes al velen in dal magnà al su om.
IOLE – Sul che al su om la fat gnanca na piega, ansi l’era ani cal gh’eva al mal da schena e al gh’è andà via. Comunque visto che me dighui sul dli stupidadi, chesta l’è l’ultima volta
ch’at porti i’ov.
MARIO – Ben ma dai, parchè?
IOLE – Parchè? Parchè me a vegnar che cun li tu bèli doni am da an fastidi ca su mia, ansi ades a vag via subit.
MARIO – Ma dai Iole sta mia rabit, e portas ancor an qual uvin.
IOLE – No, ades ad i’uvin at gh’è sul da cuntentat di tui!
MARIO – Ma agh nu mia me ad i’ov.
IOLE – Ta gh’iè, ta gh’iè. (Esce)
MARIO – Ma dai, l’è na vita cla cunosi, ma la cambia mia. Però am dispiasares sla gh’es da purtà pö i’ov, parchè iè casalin, ca vegn da la campagna. Ogni tant po sla gh’es da purtas anca na qual bèla galina dli sui, a faresum prest a fagh festa. Aii, cal furun che am fa an bèl mal, meno male che par sta gir l’è l’ultima puntura. (Dalla porta d’ingresso entrano Daria, e Rosanna, rispettivamente madre e sorella di Sandra)
Scena 4
Mario – Daria – Rosanna
MARIO – Iè rivadi ve, meno male che la Iole l’è ša andada via.
DARIA – Che bèla cla giaca rosa la né?
ROSANNA – Na bèla forma, però me rosa l’am pias mia.
DARIA – Me se inveci.
ROSANNA – Ben mama a dman andom a töla.
DARIA – At sicur, te Rosanna sat pias cal capèl cat vardavi at pö töl anca te.
ROSANNA – Al tögh se, che prublema gh’è. (Le due donne, mentre parlano si avvicinano ed entrano nella porta interna, noncuranti della presenza di Mario, il quale si avvicina poi alla porta dove sono appena uscite).
MARIO – Varda che robi, li par mia do insemenidi, quand li parla da vestì li ved gnanca induva li met i pe, ades ia infilsà la porta, ma l’atar de, ia fat al gir a dla tavula e pu iè turnadi föra, li sé gnanca acorti. Li fa tant li grandi, ma sa fos mia sta par me, li sares in mesa na strada, mè suocera e la mè cugnadina. Lori dagh d’andà in gir par i negosi, cli part e at ià vedi pö, iè cunusidi ben, li cumesi cli sa che straminavintin ch’iè, i ma det che quand i ia ved rivà li va a nascondas in dal cèsu. (Entra dalla porta interna Sandra)
Scena 5
Mario – Sandra a seguire Renato
SANDRA – Am pareva da vi sentì me madar e mè surela, èli mia gnidi a ca?
MARIO – Iè gnida a ca se, ma su mia sli sé acorti da esar gnidi a ca, u s’iè restadi ancor a l’Ipercoop
SANDRA – Oh figurat, te cun lori at gh’è sempar quèl da di.
MARIO – Ma l’è la vrità. (Suona il campanello d’ingresso)
SANDRA – Lasa le cl’è mèi. (Sandra va ad aprire) At sé te Renato ve dentar. (Renato li saluta e li bacia, anche se Mario non gradisce molto)
MARIO – Eh se basum, at ve che töti li matini, gh’è bisogn che töti li volti th’am basa insoma? Tre volti anca!
RENATO – Cusa gh’è da mal, a i’amich bisogna vuligh ben.
MARIO – Ah certu, par quel ca fom par te at gh’è da vulis ben dabun.
SANDRA – Pütost che esar cume te cat fè fin fadiga a salutà.
MARIO – Ma töti de!? Da dman th’am basi pö, va ben.
RENATO – Oh va ben, vurà di ca basarò sie volti tu muier.
SANDRA – Sentat šo Renato valà.
RENATO – Se grasie, atseta intant ca su che dagh n’uciada al giurnal. (Il giornale è sulla tavola)
MARIO – Ah ma certu, al giurnal l’era le ca spetava sul te. Cuma sa fos na nuvità, ades a vèt mia fagh al cafè?
SANDRA – Sevi propria dre andà a fal, al bevat Renato?
RENATO – Ah se, al bevi.
SANDRA – Ades a vagh a fal. (Esce)
MARIO – Ma töti li matini at gh’è da vegnar che a lešar al giurnal e bevar al cafè?
RENATO – Va cl’è tu muier cl’a m’invita sempar, atseta fagh sensa andà al bar, iè mia anca bèsi sparà,
MARIO – Se ma ti spari te, ma va che bèl furb.
RENATO – Varda Mario che li paroli in sal giurnal l’igh resta a tia magni mia. (Per fare meglio a sfogliare il giornale gira le pagine bagnandosi le dita con la lingua)
MARIO – Ma lasa le da ciuciat i di par girà li pagini, th’am l’impadeli töti, che dopu gh’hu da lesal anca me. Ma vaca miseria! Th’at ciöci i di cuma sat gh’esi an ghiaciolo. (Esce)
RENATO – Ben ma gh’hu li man pulidi, pu acseta a giri mèi li pagini. Quanti foli de. (Continua a girare le pagine, poi inizia a sentire un certo movimento di pancia) Varda intant ca su che a vagh anca in bagn, tant al so induva lè. (Si alza ed esce dalla porta interna, poco dopo entra dall’ingresso principale zia Carolina)
Scena 6
Carolina a seguire Sandra
CAROLINA – Permesso vè? Permesso? Mamma cara su pena gnida dentar mè ša gni li scalmani. (Dalla borsetta prende un ventaglio e si fa vento) a magh völ sul la mè pasiensa a cavagla a vegnar in cla ca che. Che fadiga. (Entra Sandra con il vassoio e caffè)
SANDRA – Ciau sia, sat sé che?
CAROLINA – Pian, va che me su la sia da Mario.
SANDRA – Ma sicome me su spusada cun Mario in automatic at sé dventada anca mè sia.
CAROLINA – E me in automatic at tiri via la parentela.
SANDRA – Oh cuma at sé, pütost, tu gnanca sentì sunà al campanèl.
CAROLINA – A ma an gh’è dobi ca suna al campanèl, sinò li scalmani li cumincia ša da föra.
SANDRA – Certu che töti li volti cat vè che at gh’è sempar al ventai in man par fat aria.
CAROLINA – Sl’è par quel at sé anca fortunada che l’aria la vegna mia föra da na qual atra banda.
SANDRA – Ma dai. Ben me u purtà al cafè a Renato e lu induv’èl andà?
CAROLINA – Quand a su gnida dentar al gh’era mia.
SANDRA – Oh pusibul, a gh’è al cafè ca vegn fred.
CAROLINA – Al bevi me, acseta al vegn mia fred.
SANDRA – No, no, lu fat par lu. (Avvicinandosi al tavolo Carolina guarda il caffè)
CAROLINA – L’è vera, infati gh’è scret sö Renato.
SANDRA – Vè sia!
CAROLINA – Lasa le ad ciamam sia! (Renato rientra)
Scena 7
Sandra – Carolina – Renato
SANDRA – (Appena lo vede entrare) Induva sèt andà vè?
RENATO – Scusa ma nu aprufità dal bagn.
SANDRA – Bevi al cafè cal vegn fred valà.
RENATO – Se, se, grasie. Ciau Carolina. (Sedendosi)
CAROLINA – Ciao, sculta Sandra, ma Mario gh’èl mia?
SANDRA – Ades a vagh a ciamal. (Sandra esce e Renato finisce di bere il caffè, ritornando a guardare il giornale e sfogliando le pagine sempre nello stesso modo)
CAROLINA – Ah che calur. (Usando il Ventaglio)
RENATO – Ben a la tu età gh’èt amo li scalmani?
CAROLINA – E’l an modu chestu par dim ca su vècia?
RENATO – No, at sé mia vècia, però gh’è da di cl’è anca an bèl pès ch’at sé la Carulina.
CAROLINA - Grasie, cuma at sé simpatich. Varda le che inciciulada cat sé dre dagh a cal giurnal le.
RENATO – Ma che inciciulada vöt ca sia.
CAROLINA – Cherasa, at giri li pagini cun al di bagnà ad saliva ca tè pena bevì anca al cafè.
RENATO – Ah ma lor iè abituà.
CAROLINA – Iè abituà se, at sé sempar che a scrucà cafè e giurnal.
RENATO – Va che tra lor e me, gh’è sempar sta an gran legame d’amicisia.
CAROLINA – Valà caru, te al legame dl’amicisia th’agh l’è cun al tu purtafoi. Th’hagh vö talment ben cat gh’è ancor quel ca ta regalà i tu genitur quand te fat la prema comuniun.
RENATO – E alura? Varda Carulina ca ta mè bèla stufà! Ades vardi i mort e pu a vagh via.
CAROLINA – Ah varda pör i mort, sta mia sperà però ch’agh sia sö me, parchè su che viva e vegeta, anca sa gh’hu li scalmani. (Si fa vento con il ventaglio)
RENATO – Varda che me u mai augurà la mort a nisun. Ades a vaghi, parchè quand th’agh sé te a sa gla cava mia a lèšar al giurnal.
CAROLINA – At vè al bar, la at disturba nisun.
RENATO – Sempar cli paroli cat di, a vagh via. (Esce)
CAROLINA – Ma va che gigiu de, sempar töt a giaba, ch’al prova tirà föra al purtafuin dla prema cumunion na qual volta, inveci d’andà sempar a scroch. (Entra Sandra)
Scena 8
Carolina – Sandra a seguire Mario
SANDRA – E’l bèla andà via Renato?
CAROLINA – L’è andà, l’è andà.
SANDRA – L’è a se, ad solit a sta che da pö, a gh’èt det quel?
CAROLINA – Cusa vöt ca gabia det, la vardà la pagina di mort pu lè andà.
SANDRA – (Raccogliendo vassoio, tazzina e zucchero) Alura sved cal gh’eva d’andà al funeral d’an qualdun cal cunuseva.
CAROLINA – Sl’è par quel, lu cal la cunusa u no, al funeral agh va listes, cun la speransa che dopu al catà an qualdun ch’agh paga da bevar.
SANDRA – Eh se, va cha gh’è che al tu neudin. (Sandra esce con il vassoio ed entra Mario)
MARIO – Ciau sia cuma andom?
CAROLINA – Me a vagh ben, lè te ca su mia cuma lat vaga.
MARIO – Vagh ben sia, vagh ben.
CAROLINA – Sèt sicur? Cun cli tre doni cat gh’è in ca, ad di cla va ben. Bisogna alura ch’it meta na qual droga in dla mnestra.
MARIO – Dla droga? Su cli drova tant la canèla.
CAROLINA – Quela Mario at la dares a te in sla testa, valà cli ta propria rimbambì cli doni le, tl’evi det me da mia spusà la Sandra.
MARIO – Ma dai sia, at sagueti andà dre, cusa gh’ala mè muier?
CAROLINA – Cusa la gh’ha? Tlu ša det ancor, ca le l’at fa i surisini davanti e apena th’at giri l’at la bèla mes in dal patau.
MARIO – Ma lasa le sia, che discurs a fet?
CAROLINA – Va che me ma sbagli mia, la ta tirà in ca anca su madar e su surela.
MARIO – Eben pasiensa.
CAROLINA – Comunque me ogni tant l’è mèi ca vegna a cuntrulà, as sa mai.
(Mentre dice questo entrano la sorella e la madre della moglie di Mario. Hanno una bicicletta in mano e confabulano tra loro)
Scena 9
Mario – Carolina – Rosanna – Daria
MARIO – Vè ma induva andev cun cla bicicleta le?
CAROLINA – Eh induva andev?
DARIA – Om pensà da vendla.
MARIO – Vuatar i pensà mal, parchè ca le l’è l’era la bicicleta ad mè madar e la resta induva l’era.
CAROLINA – Certu, al gh’ha rašun Mario.
ROSANNA – Figurat Carolina se te dagh dè mia rašun.
CAROLINA – At vurè mia cav daga rašun a vuatri, va che cla bicicleta le agh levi regalada me ani fa a mè surèla.
MARIO – L’è vera, quindi purtèla šo induva l’era.
ROSANNA – Ma cusa la tegnat le da fa, ades la drova nisun.
CAROLINA – Anca la tua i la drova nisun, alura cusa la tegnat le da fa?
ROSANNA – Vè bröta vilana! Cusa sèt te!
CAROLINA – Ah ma l’è bèl da vedar, tè bèla fat pasà töti i santuari d’Italia par catat . . . an mecanic . . . par la tu bicicleta . . .
ROSANNA – Ma tasi cl’è mèi.
MARIO – In ogni casu l’è sempar an ricordu dla mè famiglia.
DARIA – Ma valà cusa vöt tengla da ricordu, cla sta le a smarsas, la vendom cume cl’atra da om.
MARIO – Parchè? Avrì mia vendi la bicicleta da mè padar?
ROSANNA – Ecome, om ciapà quaranta mela franch.
MARIO – Ma senti che fat, chi va det da vendla?
DARIA – Vè la sla det tu muier, ca püdevum vendla.
MARIO – Mè muier? Ma cusa sala le, varda sli gh’ha d’andà a vendar la bicicleta da mè padar!
CAROLINA – Tlu det me Mario, chesti töti i de l’it mena a scöla, e pü l’it porta anca a casa.
ROSANNA – Ma se te ta stavi a ca tua eral mia mèi? (Entra Sandra)
Scena 10
Mario – Carolina – Sandra – Rosanna – Daria
SANDRA – Soma in discusiun vè?
MARIO – Sculta Sandra, parchè gh’èt det da vendar li bicicleti?
CAROLINA – Eh parché?
SANDRA – Iera le cli tegneva dal post par gnint, pu sé ciapà anca an qual suldin.
CAROLINA – Che dopu andè a spendar vuatri par tö di vestì u dli scarpi.
DARIA – Ma tasi te!
ROSANNA – Fat i’afari tui!
SANDRA – Insoma Mario, nuatar d’altronde soma insiem, soma na famiglia, na volta spendom nuatri, e n’atra volta . . . (Interrotta da Carolina)
CAROLINA – N’atra volta spendì ancora vuatri.
SANDRA – Ah ma tu sia la tas mai né!
ROSANNA – Che robi de!
CAROLINA – As pöl mia tasar quand as sent a dli robi acse: Som insiem, som töta na famiglia . . .
SANDRA – Certu. (Avvicinandosi e abbracciando Mario) Né Mario che nuatar soma töta na famiglia, na bèla famiglia?
MARIO – Eh . . . se, som na bèla famiglia.
CAROLINA – Ma va che mester. Mario at sé an turtèl!
MARIO – Chi me?
CAROLINA – Se te, mia an turtèl da quei cas magna par la Vigilia ad Nadal, ma un cume quel ca šugava in dla Iuve:Tardelli.
SANDRA – Lasa le Carulina! Cusa dit!
DARIA – Alura Sandra cusa fom cun cla bicicleta che?
SANDRA – Ades portla šo, catarom n’atar mument se casu par vendla. Decidarom insiem in famiglia, né Mario?
MARIO – Se, decidom in famiglia . . .
CAROLINA – Se decidi in famiglia, turtèl cat sé atar.
DARIA – Purtomla šo alura. (Daria e Rosanna escono con la bicicletta)
ROSANNA – Se andom.
CAROLINA – Che u bèla vest cl’è mèi ch’am faga vedar püsè da spes, sinò Mario va a fnì ch’it lasa in mudandi.
MARIO – Speri da no, pian ca vagh a vedar induva i met la bicicleta (Esce)
SANDRA – Te Carulina l’è mèi ch’at lasa le da vegnar in ca nostra, atar che vegnar da spes.
CAROLINA – At piasares, ma me a vegni anca dman!
SANDRA – E me at versi mia la porta!
CAROLINA – Ma me gh’hu li ciav!
SANDRA – Cuma fèt a vigli?
CAROLINA – Parchè am ia dati mè neù vè! At salot.
SANDRA – Vè sia!
CAROLINA – Tu ša det che me su mia tu sia!! (Esce)
SANDRA – Varda se Mario al gh’ha da dagh li ciav, atseta a gl’om sempar che taga al cul, a parlàs cuntra e fa uservasiun. (Rientra Mario arrabbiato)
Scena 11
Sandra – Mario
MARIO – Sandra ma ch’ièl che andà in bagn e a mia tirà l’acqua!?
SANDRA – Me agh su gnanca andada in bagn.
MARIO – Ch’ìè sta alura! Va sa s’pöl lasà al bagn in cla manera le!(Pensandoci) Vöt vedar cl’è sta Renato!
SANDRA – Infati prema al m’eva det cl’era andà in bagn.
MARIO – Ah ma l’era d’imaginà! Ch’al cretino le, tu amich,! L’è andà in bagn e la mia tirà l’acqua!
SANDRA – Oh par an po da roba liquida.
MARIO – No sat vö savil, inveci l’è bèla solida!
SANDRA – Oh quanti foli, at tiri l’acqua, lasa le ad fa al pes.
MARIO – Ah me sul al pes, pütost quel cha gh’è da dla in dal water, su mia cusa al sia pes, ma l’è an mester lung atse!
SANDRA – Ben andrò me a tirà l’acqua sinò.
MARIO – Brava va a tirala te vistu ca tl’inviti sempar che e senti che bèla improfumada cal gh’ha dat al bagn cal bigul le. (Sandra esce) Al la mia tirada parchè a ca sua al tira l’acqua na volta a la smana! Va sa s’pöl! Töt par sparà. Al gh’ha al muturin a dl’acqua che me digh cl’è la cal siga, che sal püdes parlà su mia cusa gh’ha dires. Ma che pioc, l’è tirà in na manera cal fa ingosa. (Suona il campanello d’ingresso e Mario va ad aprire al fratello Bruno che ha con sé due grosse valigie)
Scena 12
Bruno – Mario
MARIO – Bruno!! Ma sat sé che!
BRUNO – Ciau.
MARIO – Ve dentar, ve dentar, ma che surpresa (Bruno entra posa le valigie, si salutano e si abbracciano dopo che) Ciau.
BRUNO – Finalment a su rivà a ca.
MARIO – Ma al sevi mia ch’at turnavi in Italia.
BRUNO – Tu scret, èt mia ricevì la letra?
MARIO – Me no.
BRUNO – Comunque ades su turnà a ca e agh resti, basta Inghiltera.
MARIO – Ah se?
BRUNO – Se, se. Dim e che cuma vala, gh’è dli nuvità.
MARIO – Ma gnint . . . ah no na nuvità l’agh sares, am su spusà.
BRUNO – Th’at sé spusà? Ma sa ta mè mia det gnint, at pudevi anca famal savì.
MARIO – At gh’è rasun, ma l’è stada na roba chè sucès talment a la svelta, che dli volti ancor ades a la matina quand am dismesci a ma spaventi in dal vedar che in dal let a gh’è anca mè muier. Ades la ciami. (Si affaccia sulla porta e chiama Sandra)
BRUNO – Che surpresa.
MARIO – Ades la riva.
BRUNO – Ma c’usèl ca th’at sé spusà?
MARIO – Ah l’è ša. . . dunca a’som spusà in april, no in magiu . . . speta ch’am vegna in dla ment.
BRUNO – Me a speti, ma th’at sèt acort ca th’at sé spusà.
MARIO – Ma certu, ades a mè gni in dla ment, a l’è sta al prem da giögn.
BRUNO – Va che da april a tsé andà fni al prem da giögn. (Entra Sandra)
Scena 13
Mario – Bruno – Sandra a seguire Rosanna e Daria
SANDRA – Cusa gh’è Mario?
MARIO – Ve che c’at presenti mè fradèl.
SANDRA – Parchè gh’èt an fradèl?
MARIO – Ma certu, quel dl’Inghiltera, tl’ontia mai det?
SANDRA – Ma no, piacere. (Si danno la mano)
BRUNO – A ma spetavi mia che mè fradèl al sa spuses.
SANDRA – Anca me am la spetavi mia, diševi sempar: Cal stupidlot le con chi vöt cal sa spusa. Dopu è andà fni clu spusà me.
MARIO – Cusa dit Sandra? (Entra Sandra) Rosana ve che c’at presenti mè fradèl.
ROSANNA – Tu fradèl?
MARIO – Chesta l’è mè cugnada.
BRUNO – Ah, piacere, pensavi cla fos la seconda muier. (Si danno la mano)
ROSANNA – Piacere Rosanna. (Nel frattempo entra Daria)
BRUNO – Ben scultum, che a sagueta a saltàn föra, cusa gh’èt la fabbrica dli doni?
MARIO – Ma valà, chesta l’è mè suocera. L’è mè fradèl Daria. (Si presentano)
DARIA – Piacere.
BRUNO – Agh né pö dli doni né.
MARIO – No, no.
BRUNO – Alura sicome su strach, a vagh a metar šo li valis e vagh a culgam an po, in camara da let. (Riprendendo le valigie)
MARIO – In quala camara?
BRUNO – La mia.
MARIO – Eh . . . ma, ades agh dorum la Rosana.
ROSANNA – Se agh dormi me.
SANDRA – Agh dorum mè surèla.
DARIA – Agh dorum mè fiöla.
BRUNO – U capì, alura am metarò in dla camera induva durmeva la nona.
DARIA – Ma in quela agh dormi me.
SANDRA – Agh dorum mè madar.
MARIO – Agh dorum . . . (Interrotto da Bruno)
BRUNO – Ah ma lasè le cun cla cantilena che! U capì! Dim Mario pütost induva am meti me alura?
DARIA – Bisogna forsi cal cata na sistemasiun ad na qual atra banda.
BRUNO – Ma qual atra banda! Sal si mia ades a val digh: cla casa che l’è metà mia e metà da mè fradel. Cinquanta e cinquanta, e sicome lu imparà ben, a val dighi anca in ingles: Fifti, fifti.
SANDRA – Forsi na volta l’era acse.
BRUNO – Cosa?! Ma qual na volta, l’è ancora acse!
SANDRA – Se però me spusando Mario ma speta al vintisinch dla casa, par sent a me, e cl’atar vintisinch par sent a mè surèla e me madar.
BRUNO – Sculta Mario, induva l’èt catada chesta? L’èt vinsida a ramin in cooperativa? Par fa di cunt atse, bisogna che minima tl’abia catada a la Bocconi a Milan. Va che me su dre perdar la pasiensa, ades a sontia pö padrun ad ca mia?!
MARIO – L’è che me pensavi ch’at turnesi pö da l’Inghiltera, alura quand am su spusà u tirà in ca anca mè suocera e mè cugnada.
BRUNO – Ma senti che bèla storia, e me stasera induva vaghi a dormar? Vè al limite par ades am metarò in sal divan dad la.
MARIO – Se al divan, quel al gh’è pö, ia vulì vendal.
BRUNO – Cosa?! Al divan di nostar genitur l’è sta vendì?
MARIO – Se.
BRUNO – Quel antich in nus cal valeva atse tanti bèsi?
ROSANNA – L’è vera om ciapà tresentmela franch.
BRUNO – Ah ma si sta propria bravi. Cus’è suces Mario in cla casa che? Am par che la temperadura la sia cambiada.
MARIO – Ma no, sia d’istà che d’inveran, in casa iè sempar quei i gradi.
BRUNO – Intendevi di n’atra roba, però sa fos par via da gradi, ad sicur te i ta mes a nuvanta. (Le donne dissentono per quello che ha detto Bruno)
MARIO – Ma cusa dit? Sculta Bruno, intant at pudresi andà sta da la sia Carulina, dopu . . . su mia . . . (Interrotto)
BRUNO – Gh’hu la ca che, e a vaghi da la sia Carulina.
DARIA – Va cla sares na bèla solusiun.
BRUNO – Par vuatri la sares na bèla solusiun!
ROSANNA – Ma insoma che pretesi.
BRUNO – Che pretesi! (Scostandosi dagli altri) Ma parchè i mandi mia töti da via al cul! Parchè? Bastares poch, e digal: Andè da via al cul! Parchè gh’hal dighi mia . . .
FINE PRIMO ATTO
* * *
SECONDO ATTO
Scena 1
Carolina – Bruno
CAROLINA – Varda Bruno che me tu ša det ca th’am de mia fastidi se ades ta stè a ca mia. Tu fradèl però le dre sbaglià, al pöl mia lasat föra ad ca a cla manera che.
BRUNO – Grasie sia, però dai, va ch’al ma gnanca det cal sa spusava, lè che cun tre doni e par me gh’è mia post.
CAROLINA – Ah ma al su, al fat a l’è c’al sfa inturtà, ch’as rend gnanca cunt, iè in tre e ià ocupà tre cameri.
BRUNO – Forsi sia se töt a va ben, öna l’as libera.
CAROLINA – E come?
BRUNO – Gh’hu fat cunosar a la Rosana al mè amich Giuliano, speri che i posa metas metas insiem, atseta al la porta a casa sua e as libera na camera.
CAROLINA – At gh’è dli bèli speransi, chal Giuliano le, i dis töti cl’è restà indre da vint’an, e al gh’ha mia töti i pan a möch.
BRUNO – Ma no, pu l’è listes, l’impurtant l’è ch’am porta via la Rosana.
CAROLINA – Sl’è par quel chal la porta via pör. (Entra Mario)
Scena 2
Bruno – Carolina – Mario
MARIO – Su che vè, alura cus’è sucès?
BRUNO – Cus’è suces? Al prublema l’è sempar quel, tal sé. Som gni ancor a parlan cun te.
CAROLINA – Dai Mario sta mia fa al finto tonto.
MARIO – Va ben, a va sculti.
BRUNO – Bisogna ca risulvoma cla . . . (Interrotto da Carolina)
CAROLINA – Pian. (Alzandosi dalla sedia) Om det ca vulom parlà sul cun te.
MARIO – Sia, su che da par me.
CAROLINA – Varda sat sé da par te . . . (Dicendo così si avvicina silenziosamente alla porta e la apre di scatto. Dietro la porta ci sono Rosanna e Sandra che stavano origliando e subito si ritraggono) E cli do che ch’ièli? Le gemelle Kessler?
SANDRA – Vè vilana dna rumpiscatoli!
CAROLINA – Certo, ades meti cal sia al scopu dla mè vita rumpuv li scatuli!
ROSANNA – Vala, quand at capirè da sta a ca tua, sarà sempar tardi!
CAROLINA – Nuatar som gni par parlà cun Mario, quindi a vuatar a gh’ha mia d’interesav! (Chiudendo la porta con una certa energia)
MARIO – Sia, varda ch’at vaga mia catà sö na qual gasa prema o poi.
CAROLINA – Li gh’ha sul da pruvagh, varda me gh’hu la canèla sempar prunta. (Estrae dalla borsa che ha con sé una piccola cannella in legno) Vedat questa l’è sempar prunta.
MARIO – Ma sia vèt in gir cun na canèla in dla burseta?
CAROLINA – Certu, l’è l’unica ca mè restà, bisogna cla tegna dacat.
MARIO – Ah, pos mia dat tort.
BRUNO – Vè Mario, quel ca vulevi dit l’è ca pos mia saguità dormar a ca dla sia, me a vöi vegnar in dla me casa.
CAROLINA – Quindi Mario, sares mei che la parentela cat gh’è, at gh’esi da fala slugià, sares anca an bèl risanament.
MARIO – Ma dai, cuma vöt ca posa fa. Pu mè muier, la sagueta andà a dre che te tè pers i diriti in sla casa.
BRUNO – Ancor cun cal discurs le.
CAROLINA – Cuma as fa, a parlà acse, ma th’at n’acorsat mia Mario che tu muier la s’inventa da töt pör da mia fa vegnar sta che Bruno.
MARIO – Ben ades stom mia fa dli tragedi.
CAROLINA – Ah se, prova a metat in di pan da tu fradèl, vegnar a ca da l’inghiltèra e catas in braghi ad tela.
MARIO – Ma cusa pos fagh me ades, insoma prema o poi a saltarà föra na qual sulusiun ca vaga ben.
BRUNO – Se ma dal temp ca su turnà, che è gnamo cambià gnint. (Entra Sandra molto preoccupata)
Scena 3
Sandra – Bruno – Mario – Carolina
SANDRA – Mario ve via dad la ca gh’è me madar cl’è cascada e la rispond pö!
MARIO – A vegni, a vegni. (Mario velocemente esce con la moglie) Ma cuma è sucès?
BRUNO – Speroma ca sia gnint da grave.
CAROLINA – (Guardando bene che Sandra e Mario si siano allontanati) Sculta Bruno, speroma a n’atra manera, atseta as libera an post e risulvoma al prublema.
BRUNO – Dai sia as pöl mia augurà la mort a la gent.
CAROLINA – As pöl, ecome sas pöl, th’al digh me. (Si prende un fazzoletto dalla borsetta) Ades a vagh a vedar.
BRUNO – A vegni anca me?
CAROLINA – No, te ta stè che in trincea, me a vagh a l’atach! . . . ma Diu cus’è sucès? (Esce piangente, facendo finta di asciugarsi le lacrime con il fazzoletto)
BRUNO – Ma sia. Varda te sas pöl, ades la va a ciapà dli paroli. Che gatà, mè fradèl al gh’ha li su culpi, ma cli doni le i la cambià ben, lè gnanca bun da ragiunà. (Entra l’amico Giuliano. Personaggio un po strambo, che veste come negli anni settanta. La commedia è ambientata negli anni novanta. Porta sempre due orologi, uno al polso destro e uno al polso sinistro, esibendoli come gioielli.
Scena 4
Bruno – Giuliano a seguire Carolina
GIULIANO – Permes. va che me a vegni dentar né.
BRUNO – Oh ciau Giuliano.
GIULIANO – Ciau.
BRUNO – Brau ch’at sé che. Dim alura cun la Rusana cuma vala?
GIULIANO – Ben, ben, agh soma quasi Bruno.
BRUNO – Brau Giuliano, tu dat na bèla idea ah?
GIULIANO – Se, se, pu la Rusana l’am pias dabun.
BRUNO – Mèi, atseta se töt a va ben, at la porti via e as libera na camara da let par me.
GIULIANO – Se, töt cume prevest.
BRUNO – Te se ch’at sé n’amich Giuliano.
GIULIANO – Se n’amich, però ricordat ch’at gh’è da munšar quèl, cuma sevum d’acordi.
BRUNO – Certu, va che me su ad parola, ansi varda, visto che li robi cuma at di iè quasi fati, intant at dagh n’acunt.
GIULIANO – Quel a l’è an bèl parlà.
BRUNO – Tö, intant ciapa sent mela franch. (Giuliano se li mette velocemente nel portafoglio)
GIULIANO – Grasie, at vedrè che la Rusana a gla cati me la cöcia. (Rientra Carolina sconsolata)
BRUNO – Sia alura?
CAROLINA – Ch’agh gnes an culp, l’è risuscitada.
BRUNO – Meno male.
CAROLINA – Ma qual meno male, om pers n’ucasiun atar chè. (Rivolta a Giuliano) Oh va chi gh’è che. Va che la Febbre del sabato sera l’è ša fnida d’an pès, at sé restà indre.
GIULIANO – No cara, agh né dobi che me a resta indre, varda gh’hu du arlöi, un a destra e un a sinistra.
BRUNO – Ta gh’an manca n’atar al centru e dopu at sé a post.
CAROLINA – Che nuvità èla chesta?
GIULIANO – Parchè che in sl’arloi a destra gh’hu sempar l’urari da casa, inveci in sl’arloi a sinistra gh’hu l’urari din duva su.
CAROLINA – Scusa, ma te induva stet, a New York?
GIULIANO – Ma qual New York, stagh višin a la stasiun di treni. Varda par fav n’esempi, me a vegnar che magh völ an quart d’ura, alura cl’arloi che al tiri indre d’an quart d’ura e al resta l’urari da casa mia, chestu inveci al diventa l’urari dad che. (Lo guardano perplessi) Varda chestu al fa li dies, chestu inveci li dies e an quart, an quart d’ura ad diferensa. (Dopu un attimo d’incertezza)
BRUNO – Alura Giuliano a tè fat n’invensiun, ades at farè i bèsi, va che furtuna.
CAROLINA – L’unica furtuna cal gh’ha l’è ca gh’è serà i manicomi, varda Giuliano che al temp ad ca tua, al pasa ugual cume che.
GIULIANO – No cara! Cuma fèt te a savil? Set la te a vedar se al temp al pasa ugual cume che?! Sat sé che, e at sé mia la! Cuma fèt a savil?
CAROLINA – Va che da che mond l’è mond, al temp l’è sempar andà uguale dapartot, ma sèt dre di Giuliano?
GIULIANO – Al su me quel ca dighi, che gh’hu al temp d’ades, che gh’hu quel da prema.
BRUNO – Eh l’è vera.
CAROLINA – Ma lasa le, alura se me ades a camini che. Un, du, tri. (fa tre passi nella stanza) A vegnar che a ma gh’è vulì tri second, la induva sevi prema al sarà mia tri second indre.
GIULIANO – Certu, as ved anca cl’è tri second ad men.
CAROLINA – As ved!? Ma dai! E me ca stach che a scultat. Alura se ades me a turni induva sevi? (Torna dov’era prima)
GIULIANO – Ades a iè la tri second in men.
CAROLINA – E che induva su?
GIULIANO – Le ades tè paregià al temp che prema l’era indre da tri second.
CAROLINA – Ben ma spöl mia sentar dli robi dal genar, Bruno ma agh dit gnint?
BRUNO – Varda me u pers al cunt. (Entrano Rosanna, Sandra e Mario)
Scena 5
Giuliano – Carolina – Bruno – Sandra – Mario – Rosanna
ROSANNA – Giuliano sat sé che?
GIULIANO – Su gnida a vedar sat gnevi al mercà cun me.
ROSANNA – A vegni se, pian ca vag a tö la burseta. (Esce)
BRUNO – La Daria cuma stala?
SANDRA – Gnint da grave par furtuna, ades la sé culgada.
CAROLINA – Meno male, puvreta, am sevi spaventada anca me.
MARIO – Vè sèt che quasi quasi vagh al mercà insiem a lor.
BRUNO – Va ca gh’om da fnì cal discurs la.
CAROLINA – Eh Mario som che aposta.
MARIO – Qual discurs?
SANDRA – Ancor cun la fola dla casa?
BRUNO – Va cl’è mia na fola, l’è na questiun impurtante ca bisogna risolvar.
CAROLINA – Pu te gh’ha mia d’interesat, parchè nuatar parlom sul cun Mario cl’è al padrun da casa.
SANDRA – E me su la padruna! (Nel frattempo Giuliano si guarda e si pulisce gli orologi. Poi entra Rosanna)
ROSANNA – Ecu su prunta, andom?
GIULIANO – Andom, andom. (Salutano gli altri ed escono, prima di uscire Giuliano riguarda gli orologi)
MARIO – Varda Bruno, che me su pö cuma dital, dim cusa pos fagh, prema o poi catarom na solusiun.
CAROLINA – Ona l’è pena andada mal.
SANDRA – Cus’èl che pena andà mal?
CAROLINA – Gnint, gnint, na roba ca pensavi me, andom valà Bruno che tant che a purtoma a ca gnint cume sempar.
BRUNO – Se però varda Mario c’andrà a fni ch’at fagh causa.
SANDRA – Va ca som ša andà da l’avucat, e al sa det ca gh’om rašun nuatar, te at gh’hè pö diritu in sla casa.
CAROLINA – Ma si andà da n’avucat u d’an scarpulin, ve via Bruno cl’è mèi.
BRUNO – Se andom, varda però ch’am farò sentar, dopu vardarom chi gh’ha rašun.
MARIO – Va che comunque at sé sempar ben a acet in ca nostra.
BRUNO – In ogni casu questa l’è anca ca mia, pu cusa cunta, che quand a vegni che gh’hu sul da rabim. Andom via sia. (Escono senza salutare nel frattempo entra Renato con una borsina in mano)
CAROLINA – Se, ma l’è mia fnida che.
Scena 6
Sandra – Mario – Renato
RENATO – Va via lor e rivi me, ciao Sandra.
SANDRA – Ciao. (Renato bacia Sandra)
RENATO – Buongiorno Mario. (Si appresta a baciare anche lui)
MARIO – Buongiorno, tu surèla! Tu ša det ca vöi mia ca th’am basa. Varda pütost che l’ultima volta c’at sé gni ta sé lasà an bèl ricordino la in bagn!
RENATO – In bagn? Ades am ricordi mia, magari quel u lasà šo.
MARIO – Ecome sat lè lasà šo! Vöt c’at faga la descrisiun, visto ca tè gnanca tirà l’acqua!
RENATO – Ah scusa, ogni tanta am dismenghi.
MARIO – Certu, parchè a ca tua at sé abituà a fa acse.
RENATO – Eh ma l’acqua la costa vè.
SANDRA – Duvresum fa acse anca nuatar Mario.
MARIO – Alura ades quand la ta scapa va a fala a ca sua.
SANDRA – L’è mèi c’at porta an cafè, th’al bevi né Renato?
MARIO – Al la bev, al la bev, al vegn che aposta, pü le gh’è ša al giurnal prunt ca ta spèta.
RENATO – Grasie, si trop gentili. (Sandra esce) Sculta Mario vulevi dmandat an piaser.
MARIO – Anca an piaser ades a gh’hu da fat, cuša vöt?
RENATO – Su dre ciapà la patente . . .
MARIO – La patente? Sa tè sempar det che la machina te at la vulevi mia.
RENATO – Parchè u cambià idea, u pensà che in machina as fa men fadiga che andà in bicicleta.
MARIO – Ta gh’è vulì töt cal temp che par capil?
RENATO – Eh, alura sculta: vulevi dmandat sa th’am davi na man a fa na guida.
MARIO – Na guida, e la machina?
RENATO – No, ma sensa machina.
MARIO – Cuma fèt a fa la guida sensa la machina?
RENATO – A fagh sensa, cun quel ca costa fa li guidi, me u pensà da fa in n’atar modu.
MARIO – Te quand as trata da risparmià a t’inventi töt, che s’at püdesi at vendaresi anca tu madar.
RENATO – A se, pecà cla sia ša morta. (Entra Sandra con il caffè)
Scena 7
Mario – Renato – Sandra
SANDRA – Ecu an bun cafè, a gl’evi ؒa prunt.
RENATO – Grasie Sandra, che gentile c’at sé.
MARIO – Fin trop.
SANDRA – Certu, an cafè l’è al minim ca posa da a n’amich, ades però vagh a vedar me madar, sa vdom.
RENATO – Ciao Sandra.
MARIO – Sculta dim cuma at vuresi fa sta guida?
RENATO – Se pian ca beva al cafè.
MARIO – Ah ma certu, fa pör, me a stagh che a spetà li tu cumudità.
RENATO – N’atim.
MARIO – Bevi, bevi pör, va ch’at vaga mia ad travers.
RENATO – Cusa vöt ch’am vaga ad travers, sul a i’asan agh va ad travers. (Detto questo inizia a tossire perché gli è andato il caffè di traverso) A mè andà ad travers.
MARIO – Alura at s’è n’asan.
RENATO – Ma lasa le.
MARIO – Va c’at lè pena det te. (Bevuto il caffè si rialza)
RENATO – Ma dai. Ades ta spieghi cuma föma a fa la guida che in ca.
MARIO – In ca at vö fa la guida?!
RENATO – Varda che bèl vulant cu catà in discarica. (Prendendolo dalla borsina che aveva con sè)
MARIO – Ma te at sé mia giöst!
RENATO – Fom acse: te t’at meti ad banda a me intant ca fagh an tuclin da strada.
MARIO – Ma induva a fèt an tuclin da strada ca soma in ca?
RENATO – Ades at fagh vedar. (Porta una sedia e vicino ne mette un’altra) Che am senti me, che th’at senti te, e foma finta d’andà in machina.
MARIO – Second te a foma finta, va che li guidi a sia fa in machina in sla strada, mia in ca sentà in sa do scragni! (Suona il campanello d’ingresso e Mario va ad aprire a Iole che ha il solito sacchetto in mano) Valà Renato caru, lasa le cl’è mèi.
Scena 8
Mario – Renato – Iole
IOLE – Buongiorno, stavolta u sunà al campanèl, sinò ghi sempar quel da di.
MARIO – Oh ciao Iole, brava ca tè purtà ancor i’ov.
IOLE – Parchè in fond a su sempar riconoscente ai tu genitur, par quel tu purtà ancor a d’iov.
MARIO – Ma grasie, varda che bèi uvin da campagna.
IOLE – Chi le iè propria da campagna, ma cusa sèt dre fa te Renato cun cal vulant le in man?
RENATO – Gh’hu da fa na roba cun Mario.
MARIO – No, va che me al fagh mia, fat iutà da la Iole cl’è tant temp anca le cla gh’ha la patente, me vagh dad la, varda vöi gnanca vedar, ciau né e grasie ad i’ov Iole.
IOLE – Ciao, scusa, cusa duvres iutàt a fa?
RENATO – Sicome su dre ciapà la patente, vulevi fa na guida par impraticam an po, ma sensa andà a l’autoscuola e pagala.
IOLE – Figuromas, induva a gh’è da sparà. Alura at vuresi druvà la mè machina.
RENATO – No, no, che u ša parcià li scragni, foma finta chi sia i sedii dla machina e atseta th’am ioti a fa la strada.
IOLE – Ah! Ma che guida vöt fa a cla manera le?!
RENATO – Basta imaginas da fa la strada.
IOLE – Ma par piaser, imaginas da fa la strada, ma valà! Sculta Renato: prova imaginat alura d’andà da via al cul! Se dopu al t’imbrusia, völ di ca tè imaginà ben.
RENATO – Ma dai. Varda metom d’andà da Curs Garibaldi a la stasiun dli curieri, l’è na strada ca cunusom ben töti.
IOLE – Ah sl’è par quel me la cunosi ben, lu fata par vint’an quand a gnevi a lavurà in cità.
RENATO – Alura dai sentat, (L’aiuta a sedersi) te a th’at meti che.
IOLE – Va sa spöl fa an mester dal genar, fa la guida in sa do scragni in casa, ma va che gata, propria cun me at gh’è da fa cla roba che, Mario l’è scapà via. Va che quel ca guida
at solit l’è sentà a sinistra.
RENATO – L’è vera, su talmente emusiunà, cu sbaglia banda, (Si scambiano di posto)
IOLE – Te va finì che quand at guidarè dabun a th’at tla farè ados da l’emusiun.
RENATO – Oh, a pruposit.
IOLE – Come a pruposit? Th’at sèt bèla cagà ados?
RENATO – Ma no, però me gni in ment ca gh’hu anca questo (Dalla borsina prende lo scopino del water e il suo contenitore)
IOLE – Ades cusa fèt? Ma Signur.
RENATO – Questo l’è par li marci.
IOLE – Ma propria cal le! Gh’era mia atar?
RENATO – Va che chestu al va benisim, e sta tranquila ca lu pulì ben.
IOLE – Meno male, al masim sa gh’è tacà quèl, li marci li va dentar mèi.
RENATO – Quel se gh’hu mia pensà.
IOLE – Par furtuna!
RENATO – Alura partom?
IOLE – Ah partom pöri, ch’at vedrè ca farom tanta strada.
RENATO – Va ca bisogna ca th’am iota a fa la stradà e dam li indicasiun giösti nè.
IOLE – Oh varda su che ca speti atar, imaginam la strada . . .
RENATO – Vè ma al rumur dla machina al fèt te?
IOLE – Va ca su mia imbecile dal töt!
RENATO – Va ben, alura al farò me.
IOLE – Va se ades am meti anca a fa al rumur dla machina, l’è ša tant ca sia che.
RENATO – E’cu su partì, vaghi pian però. (Facendo il rumore della macchina)
IOLE – Püsè pian da se. Che bröti robi. Ma a spöl. (Si mette a mani giunte)
RENATO – (Tenendo il volante e inserendo le marce con lo scopino) Cusa fèt a pregat? Va ca vaghi pian, a d’incident an fom mia, sta tranquila. Guidi ben ah, cusa pensat?
IOLE – Pusè che atar a pensi a quel ca su dre fa, che sa gh’es da vedas an qualdun . . .
RENATO – Va ch’at fè gnint da mal, th’am iöti a fa la guida.
IOLE – Va ca som sentà in sa do sragni.
RENATO – A vagh benisim, va cuma tegni ben la machina.
IOLE – Ma lasa le, varda alura che da che dušent metar a gh’è al semafuro.
RENATO – Quel al cunosi: sa gh’è verd a pasi, sa gh’è ros an fermi, sa gh’è šald, sa gh’è šald . . . ?
IOLE – Sa gh’è šald tira per u dispar!
RENATO – Ben par furtuna l’è verd, alura vaghi.
IOLE – Ah ma l’è comuda fa la guida atse, iè bun töti. Ades però le induva a gh’è i giardin prema dla stasiun a gh’è la rutonda.
RENATO – Cus’èla?
IOLE – La rutonda. Quela cat giri inturan.
RENATO – Ah la rutonda.
IOLE – Cusa t’ontia det me ca ta cunà! Dopu ciapa la seconda uscida.
RENATO – Va ben. (Renato intercala il parlato facendo il rumore della macchina)
IOLE – E’t girà?
RENATO – No, intant ca su che fagh an pèr da gir, am pias me girà inturan in sli rutondi.
IOLE – Ma lasa le valà, ca föm redar anca li galini. (Entra Carolina a prendere un golfino che si era dimenticata sull’attaccapanni)
Scena 9
Iole – Renato – Carolina
CAROLINA – Permes, am su smengà al gulfin. (Vede Iole e Renato seduti, avvicinandosi meglio e cercando di capire) Me nu vest tanti in vita mia, ma chesta mai.
RENATO – Oh ciau Carulina, su dre fa an po ad pratica da guida par la patente. (Iole cerca di nascondersi dietro Renato per non farsi vedere)
CAROLINA – Ca fa rima cun deficiente.
RENATO – Va cl’è an bèl sistema par sparà di bèsi.
CAROLINA – Ma l’è mèi ca ta ta spara te. Vè Iole, va ca tu vest, l’è inotil cat serca da nascondat dadre ad Renato.
IOLE – Pasavi dad che par casu.
CAROLINA – Ma valà, pensavi tesi fat l’autostop.
RENATO – Vè Carulina sat vö vegnar so anca te a fa an gir, varda ca soma in sicuresa, pu gh’hu anca li marci. (Dicendo così alza lo scopino del water che risulta essere sporco. Iole vede e si alza dalla sedia ritraendosi)
IOLE – Renato ma l’è spurch!
CAROLINA – Che schifo!
IOLE – Atar chè l’era pulì!
RENATO – Scusa ma pensavi da vil pulì, ècu parchè li marci li andava dentar ben, a gh’era al lubrificante. (Le due donne schifate si apprestano ad uscire)
IOLE – Vag via subit!
CAROLINA – Ad sicur! (Renato gli va dietro con lo scopino in mano)
RENATO – Ma gni che, vardè cl’è mia cuma pensè.
CAROLINA – E cus’èla ca le ciculata?
IOLE – Ma quand mai a tu ascultà. (Le due donne escono brontolando con Renato che le segue con lo spazzolino in mano, invitandole a rimanere)
FINE SECONDO ATTO
***
TERZO ATTO
Scena 1
Giuliano a seguire Daria
(Giuliano sta ballando con una canzone dal film “La febbre del sabato sera”. Poi entra Daria)
DARIA – Oh ma cla musica le l’at pias propria tant ah?
GIULIANO – (Fermando la musica) Ma gh’è gnint ad mei da cla musica che.
DARIA – Cuma as fa andà in gir ancor cun cla roba le, ades a gh’è i cd.
GIULIANO – Ma quai cd, registradur a pili e casetina, cume na volta.
DARIA – U vest, u vest, a glevi anca me na volta.
GIULIANO – Ma la Rosana a vengla se u no?
DARIA – La vegn, però l’è mèi ca vaga a vedar, parchè da quand l’at cunos, la gh’ha la testa sempar par aria.
GIULIANO – Eh cara te, cusa pos fagh sa fagh perdar la testa a li doni, me su cume John Travolta.
DARIA – Th’hagh manca sul al ciof. Al sèt cla sé fin tolta n’atar arloi cume te. (Esce)
GIULIANO – Certu, quel l’è impurtante agh völ sempar du arloi dre, al temp al cambia,cun du arloi ta scapa gnint. Bisogna però ca ringrasia Bruno parchè al ma fat cunosar la Rosanna. (Entra Bruno)
Scena 2
Giuliano – Bruno
BRUNO – Permes.
GIULIANO – Bruno brau ch’at sé che, sevi propria dre pensà a te.
BRUNO – Parchè?
GIULIANO – Parchè vulevi ringrasiat da vim fat cunosar la Rosana.
BRUNO – E me sevi propria dre sercat par sentar sa gh’era na qual nuvità.
GIULIANO – Certu cla gh’è la nuvità, parchè me e la Rosana as metom insiem.
BRUNO – Oh chesta se cl’è na bèla nutisia, e induva andev a sta?
GIULIANO – Sicome induva su a paghi l’afet, alura u sa parcià li me patini e a vegni a sta che cun le.
BRUNO – Cosa?! Va ca sevum mia d’acordi acse!
GIULIANO – L’è stada la Rosana ad insistar par ca gnesi sta che, pu gh’hu idea cla sia stada na bèla pensada, cusa dit?
BRUNO – Na bèla pensada par te, par me l’è na bèla ciavada! Va ca tu anca pagà! Inveci da liberas na camera, ades l’è püsè ocupada.
GIULIANO – Ben dai, te tant ades a ta stè da tu sia.
BRUNO – Se, ma la mè casa l’è chesta! (Entrano Daria e Rosanna)
Scena 3
Giuliano – Bruno – Daria – Rosanna
DARIA – E’cu Giuliano vala che la tu bèla. Èt vest Bruno che bèla copia la me Rosana e Giuliano.
BRUNO – Oh, par culpa mia anca.
ROSANNA – Andom?
GIULIANO Andom, andom cl’è ša tardi. (Guardando gli orologi) Alura questo al fa li siè e questo li siè e an quart.
ROSANNA – (Guarda i suoi orologi) Se, li sìè e siè e an quart.
GIULIANO – Che sincrunismo de.
ROSANNA – Grasie né Bruno ca th’at sé fat cunosar. Te tal sé mia a quanti Santuari su andada a pregà parchè la Madona l’am iutes a catam an murus. Su stada a la Madona dli Grasi, la Madona ad Loreto, la Madona dal Frasan, la Madona dal Scuperta . . .
BRUNO – Lasa le da numinà dli Madoni, che par quel cu fat, agh nu na voia da tiran suquanti.
ROSANNA – Ma dai.
GIULIANO – Ben andom.
ROSANNA – Se. (Escono salutando e Bruno va a sedersi sconsolato)
BRUNO – Varda cusa su andà a cumbinà, inveci da liberas na camera, ades l’è püsè impegnada.
DARIA – Al so ca ta speravi che Giuliano al la purtes a ca sua, inveci li robi iè andadi a la sversa.
BRUNO – Propria, e me ades a m’insogni da vegnar sta che.
DARIA – (Avvicinandosi a Bruno) E pensà, che an modu agh sares par vegnar sta che. (Gli appoggia le mani sulle spalle facendo intendere a cosa si riferisce. Bruno rimane un attimo bloccato, poi si gira lentamente verso Daria che lo guarda compiacente facendo cenno di approvazione con la testa, come per dire: è proprio quello che pensi)
BRUNO – Ma . . . in dla tu camera, e dormar in dal tu let?
DARIA – Se, ma dopu Bruno as durmirà poch, parchè me am lasi andà, oh cuma am lasi andà. Quindi varda te me at dagh cla pusibilità che, atseta at pudresi turnà in dla tu ca.
BRUNO – U capì.
DARIA – Su mia si tla det, stasera partoma töti e andoma na smana in vacansa in n’agriturismo, sat vö vegnar anca te, sares an modu par cunosas mèi, dopu at pö sempar decidar.
BRUNO – Ah se, al sevi mia.
DARIA – Se vè, om catà an bèl agriturismo in sla culina.
BRUNO – Ma vegn anca Giuliano?
DARIA – Certu, urmai anca lu al fa part ad la famiglia, e sat vö ciapà l’ucasiun anca te, l’è na bèla pusibilità anca par te.
BRUNO – No varda me vöi turnà in ca mia sensa nisun cumprumes, parchè l’è quel ca ma speta.
DARIA – Se però ades a gh’è sul an post che in casa, e l’è in dla mè camera da lèt.
BRUNO – Ah ma t’insisti né.
DARIA – Vulevi sul rifatal presente. (Entra Carolina con gesti di insofferenza da parte di Daria quando la vede)
Scena 4
Daria – Bruno – Carolina
CAROLINA – Permes, vè Bruno parchè mèt mia det cat gnevi che?
BRUNO – Parchè cusa gh’è sia?
CAROLINA – Parchè l’è mèi cat cumpagna, quand at ve in cla ca che, cun la gent ca gh’è.
DARIA – Parchè che gent a gh’è?
CAROLINA – Valà l’è mèi cat tasa, va s’as pöl che mè neù l’è po padrun at ca sua.
DARIA – Se ma li robi li pudres anca cambià, né Bruno? (Esce)
CAROLINA – Cusa intendevla di?
BRUNO – Ma gnint, la ma fat na pruposta.
CAROLINA – Che genere da pruposta?
BRUNO – Ca pudres turnà a sta che, però bisognares . . .
CAROLINA – Bisognares ca th’agh cavesi li mudandi.
BRUNO – Tè ša capì töt né sia. Pensa cla ma fin det che dopu cun me l’as lasares andà.
CAROLINA – Ma cusa vöt cl’as lasa andà ca le, ad la buleta in sli mudandi, quela l’è facil cla la sa andà. Tlu det me ca bisogna ch’at cumpagna quand at ve che. Gh’ala mia vargogna cla pudria esar tu madar, e sta mia insugnat da metat insiem a ca le, che sinò at lighi cun la cadena taga al pin ca gh’hu in giardin.
BRUNO – Oh ades sia. Vè la ma anca det chi va töti via na smana in vacansa.
CAROLINA – Na smana? Na smana da sèt de?
BRUNO – A su mia se che in Italia intant ca su sta via i’abia šuntà n’atar de a la smana. Set de sia.
CAROLINA – Na smana . . . (Carolina pensa a cosa potrebbe fare in quei sette giorni, nel frattempo entra Renato con una borsina)
Scena 5
Carolina – Bruno – Renato
RENATO – E’ permesso? Buongiorno.
BRUNO – Ciau Renato.
CAROLINA – Sèt gni che a fa n’atra guida?
RENATO – No, no ades ia faghi da par me a ca mia sentà in sal water.
CAROLINA – N’atar bèl post par fa li guidi.
RENATO – No parchè atse a gh’hu li marci comudi.
CAROLINA – Eh certu, at gh’è rasun.
RENATO – Vè, scusem, ma dagh n’uciada al giurnal. (Si va a sedere a tavola)
BRUNO – Ah ma fa pör.
CAROLINA – Ades th’agh mancares sul an cafè.
RENATO – Ben ma varda che dopu im la farà, iè verament gentili, me quand a vegni che am par da esar a ca mia.
BRUNO – Anca me am par da esar a ca mia, am par e basta però. (Entrano in scena dalla porta interna Sandra e Mario)
Scena 6
Bruno – Carolina – Renato – Mario – Sandra
MARIO – Ma anca incö a si che?
CAROLINA – Certu ca som che, parchè al prublema l’è gnancor risolt.
SANDRA – Va ca gh’è nisun prublema da risolvar.
BRUNO – Ca penseghi mia che la roba la vaga avanti acse né.
SANDRA – Vuatar saguitè a menà sempar cla mnestra.
RENATO – Anca me u magnà la mnestra, ma lu mia tant digerida, chisà che ades a gla cava bevar an cafè.
SANDRA – Ades al riva Renato.
CAROLINA – Cusa val a tirà man cal le ades.
BRUNO – (Avvicinandosi a Renato) Renato non hai capito niente! (Renato lo guarda perplesso)
RENATO – Ben ma che legua parlaL?
MARIO – L’italiano al parla.
RENATO – Va che me u dmandà sul an cafè, an cafè in dialet.
MARIO – Al cafè l’è esauri!
RENATO – Oh puvret. (Entra Daria con il caffè)
Scena 7
Mario – Sandra – Carolina – Renato – Bruno – Daria
DARIA – A riva al cafè.
MARIO – Anca te ades th’hat meti a fagh al cafè?
DARIA – U sentì chal gh’era alura lu fat.
RENATO – Brava Daria, alura l’è mia esaurì, a sta ben al cafè.
MARIO – Va sa s’pol esar atse stöpid, ades second te al cafè al fa l’esauriment nervus.
RENATO – Pöl sucedar ecome, na volta quanda a stavi in campagna gh’hu vi töti li galini ch’ia fat l’esauriment.
DARIA – Ma valà, e cume mai?
RENATO – In dal pülèr a gh’era gnanca an gal.
MARIO – Alura èt tolt an gal?
RENATO – No gh’hu tirà al col a töti.
CAROLINA – Am ricordi, l’è sta quand at vulevi vendar dli galini ša pulidi e töt.
RENATO – No, quel l’è sta quand iè morti töti, ieva ciapà l’aviaria.
CAROLINA – Ma ca ta cunà lu tolta anca me.
DARIA – Anca me n’evi tolt öna.
RENATO – Ben ma si mo che, si mia mort.
MARIO – L’evi magnada anca me, am ricordi cla gh’eva an bröt savur, la spüsava e töt.
RENATO – Alura l’era quela ch’era mort, e dopu l’era andada fnì in dla fopa.
MARIO – Ma pensa te, e dopu th’am lè vendida a me. Dopu fegh anca al cafè.
RENATO – Va che sa th’hat ricordi tu fat anca al scunt.
MARIO – Ma va da via al cul valà! Sculta Bruno vulevi dmandat che sicome stom via na smana, me at daghi li ciav acseta ogni tant at vegni a cuntrulà la casa.
BRUNO – Va ben.
SANDRA – E at ve a da da magnà ai canarin e al gat.
CAROLINA – Par quel al va ben tu fradèl ah Mario?
BRUNO – Ma se dai sia, gh’è mia prubemi, certu ca vures anca vegnagh a sta in dla me casa.
MARIO – Ma cuma fom? Ades pö a vegn sta che anca Giuliano.
BRUNO – Al so, al so.
DARIA – Na pusibilità l’agh sares sempar né Bruno.
SANDRA – Che pusibilità mama?
DARIA – Al sa Bruno da cusa parli.
CAROLINA – Se, ma al so anca me!
DARIA – Figuromas se te th’agh meti mia al bech! Ve via dad la Sandra ca fnom da parcià li valis.
SANDRA – A vegni mama. (Escono)
CAROLINA – Al so me cusa la vures fa tu suocera Mario.
MARIO – Vöi gnanca savil.
CAROLINA – At vö gnanca savil, ma varda che che in casa cumanda li doni, me at lu sempar det.
MARIO – Ma valà, varda chi gh’ha li ciav. To Bruno, alura fam cal piaser che.
BRUNO – Ma se.
MARIO – An gh’è dobi cat daga li ciav, saresum a post, in na smana as cataresum al bagn intasà e al cafè esaurì.
RENATO – Che fa fni ca me esauresi anca me.
MARIO – Mèi, atseta at lasi le da vegnar che töti i de. Alura Bruno ricordat da vegnar töti i de, parchè gh’è da da da magnà ai canarin e al gat.
BRUNO – Va ben, sta mia preocupat.
CAROLINA – Certu agli ordini, visto cuma at tsè dre tratà tu fradèl.
MARIO – Sia par piaser!
CAROLINA – Valà che cli tre doni le li ta mes i pe in testa, e ades i ia tira pö via.
BRUNO – L’è vera parchè at pö mia parlà acse Mario.
MARIO – E dai!
CAROLINA – Andom a ca Bruno valà, tanti discusiun, pu a la fin la va sempar fni acse.
MARIO – Ciao alura, a svedom da che na smana, ades a voi propria andà a ripusà.
CAROLINA – Riposa, riposa . . . che al riposu al fa ben, ma dli volti al pöl fa anca mal.
MARIO – As vedom. (Si salutano malvolentieri, Bruno e Carolina escono) Riposa, riposa, la det la sia Carulina, riposi se, ecome sa riposi. (Anche Mario esce dalla porta interna, mentre seduto a leggere il giornale rimane Renato)
RENATO – Oh finalmente pos lesar al giurnal in pace, iè tarchè bun da discutar in cla ca che. Par cosa po, me lu gnanca capì. ( Legge il giornale, poi avverte un certo movimento di pancia) Ades però a gh’hu la pansa ca fa mia bèl, bisogna ca vaga . . . intant ca su che, a vaghi in dal su bagn, se, se. (Piano piano si alza per non farsi sentire esce dalla porta interna, ma subito dopo entra Mario che tiene Renato per i vestiti dietro il collo portandolo fuori)
Scena 8
Mario – Renato
MARIO – Sevi le c’at pungavi varda! Via! Pedalare! Va a ca tua a fala! Ma va chi lu de!
RENATO – At sé mia ospitale cun i’amich.
MARIO – Cun i’amich se, cun i struns no! Quel th’al porti a ca tua!
Chiusura sipario
voce: UNA SETTIMANA DOPO
(Riapertura sipario)
Scena 9
Mario – Sandra – Rosanna – Giuliano – Daria
(La scena è vuota poi dall’ingresso entrano: Mario, Sandra, Giuliano, Rosanna, Daria. Hanno tutti le valigie perché sono appena rientrati dalle vacanze)
MARIO – Som rivà vè, cla vacansa che lagh vuleva propria.
GIULIANO – Sta mia dimal a me, ah Rosana?
ROSANNA – Certu l’è stada na bèla esperiensa, e pu as som cunusì mèi.
DARIA – Però turnà a casa l’è sempar bèl.
MARIO – Gh’è la machina da Bruno le föra, al duvria esar che. (Lo chiama e Bruno entra dalla porta interna)
Scena 10
Detti – Bruno
BRUNO – Ciau, alura i fat na bèla vacansa? (Tutti rispondono positivamente)
MARIO – Bèlisima, mai stada acse ben.
SANDRA – I canarin, al gat, töt a post Bruno? Stai ben?
BRUNO – Al gat se, sta benisim.
SANDRA – E i canarin?
BRUNO – I canarin an po men. (Ride)
SANDRA – Parchè redat?
BRUNO – Come parchè? I canarin cuma mi det agh iu dat da magnà al gat.
SANDRA – Ahh?!
ROSANNA – Ma seèt mat!
MARIO – Cus’èt fat?!
BRUNO – Va ca mi det vuatar da dagh da magnà i canarin al gat.
DARIA – Ma no!
SANDRA – Nuatar tevum det da da da magnà ai canarin e al gat! Ma cus’èt fat?! (Si mette le mani nei capelli) Ma anca arlechino?!
BRUNO – Che arlechino?
SANDRA – Ma cal canarin cal gh’eva töti chi bèi culur, quel l’è arlechino!
BRUNO – Quel l’è sta al prem.
SANDRA – Ma no!
BRUNO – Ma scusa me a gh’hu mia dmandà cuma i s’ciamava. Iera giöst sèt, uno al de, e al gat al ia sbafà töti.
SANDRA – Ma töti? Ades alura a gh’è la gabia vöda.
BRUNO – No ades, agh dorum dentar al gat.
ROSANNA- Ma che robi ca tè fat Bruno, as pöl mia.
GIULIANO – Ben dai almen al gat al gh’è restà.
DARIA – I sentarom pö sifulà a la matina.
SANDRA – Lor is dava sempar la sveglia.
MARIO – Ste mia vardam me, parchè am meti mia a sifulà a la matina. Certu Bruno ch’as pöl mia fidas da te.
ROSANNA – Andom a purtà šo li valis, che me su anca straca.
GIULIANO – Se andom?
ROSANNA – Ma che disgrasia.
(Mentre si apprestano ad uscire dalla porta interna, entra la zia Carolina)
Scena 11
Detti – Carolina
CAROLINA – Li disgrasi iè gnancor fnidi. ( Rosanna e Giuliano si fermano perplessi) Induva pensev d’andà vuatar du?
ROSANNA – Andom in dla nostra camera vè.
CAROLINA – L’era la vostra camara, ades l’è la mia. (Tutti rimangono sorpresi)
ROASANNA – Come la tua?
GIULIANO – Va ca ta ta sbagli.
BRUNO – No, no, la sia la pensà ben da vegnar sta che, atseta puvreta la gh’ha pö da pagà l’afet.
DARIA – Ma che nuvità èla chesta?! Cusa vè saltà in ment?
SANDRA – E’ un illecito!
MARIO – N’ocupasiun abusiva!
ROSANNA – Infati sia, ch’ìèl ca ta autorišà a vegnar sta che?
BRUNO – A lu autorišada me, visto cla ma fat anca da testimoni a nosi. (Sorpresa per tutti)
MARIO – Che nosi?
BRUNO – Ma al mio di nosi.
DARIA – Al tu?
SANDRA – Te th’at sé spusà?
CAROLINA – Certu cal sé spusà, l’è sta anca an bèl matrimoni.
GIULIANO – Ma valà, vuatar a schersè.
BRUNO – Ma qual schersà, ades at ciami mè muier. (Chiama la moglie Rosina, che entra in scena e fra la loro incredulità saluta calorosamente tutti, baciandoli e abbracciandoli tutti)
Scena 12
Detti – Rosina
MARIO – A sevi gnanca ch’at gh’evi la murus, som sta via na smana e ades at cati spusà.
BRUNO – Eh, an po cuma tè fat te Mario. Quand l’amur al riva, bisogna ciapàl no?
DARIA – Ades alura finalmente t’avrè catà anca la casa?
BRUNO – Certu cl’oma catada, né Rosina?
ROSINA – Se vè, l’am pias pran tant anca, pu soma in centru.
MARIO – Alura si che davsin a nuatar.
CAROLINA – Ah iè davsin, che püsè davsin as pöl mia.
BRUNO – Se parchè som gni sta che, in dla mè casa insoma. (Esclamazioni ed interrogativi da parte di tutti)
MARIO – Ma vala! Chesta l’è ca nostra!
SANDRA – Püdi mia fa na roba dal genar! Ocupà la nostra casa intant ca sevum via! Ades tuli sö li vostri patini e andè via!
BRUNO – Ma agh pensi propria mia.
CAROLINA – A pruposit li vostri dli patini, iè la da dre in curtil.
ROSANNA – Ma senti che robi! Mario ma agh dit gnit! Ciama i carabinier!
MARIO – Va Bruno ca tè fat na grosa stupidada!
BRUNO – Eh caru, atseta om paregià i cunt.
CAROLINA – E ades a püdi partar, parchè li cameri iè ša töti impegnadi.
DARIA – Se casu li sarà do li camari impegnadi.
BRUNO – No iè tre.
ROSINA – Infati in dla tersa a gh’ha sta mè surèla.
BRUNO – Mè cugnada. La stava da par le.
CAROLINA – Alura l’oma ospitada che cun nuatar
MARIO – Cusì fat sö insoma!? Ma va che chesta l’è ca mia!
BRUNO – Se ma al sinquanta par sent l’è mia.
MARIO – Apunto metà prun.
CAROLINA – Adesa at va ben anca metà prun ah Mario?
MARIO – Ma tasi te!
GIULIANO – Ma va che robi, u pena catà na sistemasiun, e lu ša persa.
SANDRA – Alura nuatar induva andom ades?
ROSANNA – L’è culpa vostra chi vulì andà in vacansa.
MARIO – Ben ma vuatar i sbaglià bus! An gh’è dobi che me ades a vaga a sta da n’atra banda! (In questo momento Rosina inizia a grattarsi un po su tutto il corpo)
BRUNO – Caru al mè fradèl te cus’èvat fat cun me? Su gni ca da l’Inghiltera e u catà la casa töta ucupada.
DARIA – Ben, ma cusa gh’ala tu muier da saguità a gratas?
BRUNO – La gh’ha na malatia rara, che par furtuna la gh’è quasi pasada, pensa che prema l’as gratava acse tant ch’agh gneva via fin la pèl. Na bröta malatia, anca cuntagiusa. (Tutti sentito questo, si ritraggono cercando di pulirsi visto che prima le avevano dato la mano e si erano anche baciati)
ROSINA – Che spüra. (Si gratta continuamente)
SANDRA – Ma pudevat mia disal prema.
ROSANNA – Ben ma l’è na malatia guaribile no?
CAROLINA – Se, se, né Rosina?
ROSINA – Se, l’an pasà né mort an qualdun, ma al rest iè guarì töti. (Imprecazioni da parte di tutti)
GIULIANO – Ma me a vagh via subit!
ROSANNA – Pian ca vegni anca me!
MARIO – Via, via! (Tutti presi dallo spavento escono velocemente imprecando e molto arrabbiati)
BRUNO – Va si va vè.
CAROLINA – E’t vest cuma as fa prest a cambià li robi?
BRUNO – Grasie sia at l’è pensada giösta, grasie anche te Rusina.
ROSINA – Ma prego, lu fat vulentera, dopu quel ca meva cuntà tu sia.
BRUNO – Finalmente su turnà in dla me casa.
CAROLINA – Ades, coma girà la fartada, is ricurdarà ben cla vacansa ch’ia fat in campagna, parchè pöl sucedar che chi va in campagna . . . (Tutti) perd la scragna!
FINE