La muruşa giösta
due atti in dialetto mantovano
di Franco Zaffanella
2022
Personaggi:
Luigi Masotti – marito di Dalia
Dalia Caroli – moglie di Luigi
Giovanni Caroli – padre di Dalia
Martino Masotti – figlio di Dalia e Luigi
Natalina Parini – vicina di casa
Clementina Serci – vicina di casa
Daniela Corallà – venditrice
Alberto Pastore – mediatore d’amore
Primo atto
Scena 1
Luigi a seguire Clementina
(Luigi con una scopa è indaffarato per cercare di colpire per mandare fuori di casa un topolino che è entrato)
LUIGI – Induèl andà vaca miseria! (Con la scopa cerca di far rumore sotto un mobile) Va se töti i’an a gh’hà da vegnum in ca an soragh. Bisogna ca meta şo an trapulìn, sinò al ciapi mia. Ah sagh fös sta ancora al mè cagnun Kobi, al gneva mia dentar ad sicur. L’è talment piculin cal pasa dapartöt. (suona il campanello d’ingresso) Ch’ièl ca suna? (va ad aprire ed entra Clementina salutando)
LUIGI – Ciau Clementina.
CLEMENTINA – Ciau, su gnida a vedar sa ghi an chilu ad farina da prestam.
LUIGI – Pensi da se, ades a gh’al dighi a la Dalia, speta che n’atim.
CLEMENTINA – Grasie. (Luigi esce e Clementina rimasta sola si assicura che Luigi sia uscito e apre un cassetto del mobile mettendoci dentro una sua fotografia. La sua intenzione è far si che Martino il figlio di Luigi e Dalia si accorga di lei, perché ne è segretamente innamorata. Luigi rientra)
LUIGI – Ades la riva vè.
CLEMENTINA – Grasie Luigi.
LUIGI – Me gni dentar an surghin in ca, ca su mia indua l’è andà. (guarda sotto il mobile)
CLEMENTINA – An soragh? (ritirandosi) Ch’im fa atse schif? (entra Dalia con un pacco di farina)
LUIGI – Ah ma anca a me am fa schif. Töti i’an la stesa fola.
Scena 2
Luigi Clementina Dalia
DALIA – Ciau Clementina.
CLEMENTINA – Ciau.
DALIA – Ecu, la farina, l’è şa verta, ma la gh’è quasi töta, a gnèt asè?
CLEMENTINA – Ma se, grasie, l’è bastansa. Me su sempar che a disturbà, dman la vagh a tö e pu at la porti indre.
DALIA – Fa cun comud Clementina. (Clementina si accorge che nel sacchetto si muove qualcosa)
CLEMENTINA – Ma gh’è quel in dal sachet!
DALIA – La farina gh’è.
CLEMENTINA – Ma la farina l’as mov mia! (apre piano il sacchetto e si accorge che dentro c’è il topolino. Fa un urlo e lascia cadere il sacchetto)
CLEMENTINA – Al soragh!!!
LUIGI – Ma induè!? (le due donne spaventate salgono sulle sedie gridando, mentre Luigi da colpi di scopa a terra cercando di prendere il topo)
DALIA – Paral föra!
LUIGI – Val chè, va föra la! (finalmente il topo prende poi la porta ed esce). L’è anda föra finalment. (Le due donne scendono dalle sedie)
DALIA – Che squai ch’u ciapà.
CLEMENTINA – Figurat me.
DALIA – Scusum tant, a man sevi mia acorta ca gh’era andà dentar al soragh.
CLEMENTINA – Ma figurat, a dla farina fagh sensa dai, farò dman quel ca vulevi fa incö. (Luigi con la scopa e una paletta comincia a raccogliere la farina che è caduta a terra)
LUIGI – L’impurtant l’è cal sia andà föra. Varda te indua al sera andà a inficunà, dentar in dal sachet a dla farina.
DALIA – Va ben Clementina.
CLEMENTINA – Grasie comunque e salutèm Martino.
DALIA – Certu.
LUIGI – Se, tal salutom.
CLEMENTINA – Ricordev però.
DALIA – As ricurdom Clementina.
CLEMENTINA – Grasie, ciau. (Clementina esce)
LUIGI – La Clementina an de se, an de no, la vegn che a tö quèl in prestat.
DALIA – Ah ma talsè al mutivo, scumeti cla mes n’atra futugrafia in dal caset. (va ad aprire il cassetto e trova la fotografia) Vala che.
LUIGI – La sé fata na bèla mania.
DALIA – Töti li volti cla vegn che, bisogna cla meta na su futugrafia. Second me la völ fas vedar da Martino. (rimette la fotografia nel cassetto)
LUIGI – Dit? Ma. (entra lentamente Martino con una valigia in mano, con l’intenzione di andare via di casa)
Scena 3
Dalia Luigi Martino a seguire Giovanni
DALIA – Ben indua vèt cun cla valis le?
LUIGI – Ancora cun sta storia.
MARTINO – U pensà d’anda sta via.
DALIA – Ma dai, indua vöt andà sta?
LUIGI – Met şo cla valis le Martino.
MARTINO – Su trop sfurtunà, alura a vagh in serca ad furtuna.
DALIA – Ades ch’at püdresi catat la muruşa.
MARTINO – Mama, me am vargogni catà la muruşa acse.
LUIGI – Parchè cuma duvresal catala?
DALIA – Ma . . . fagh vegnar uno . . .
LUIGI – Uno chi?
DALIA – Uno, che . . . al fa al mediatur, an mediatur par catagh la muruşa a Martino.
LUIGI – An mediatur par catagh la muruşa! Cusa tè salt in ment?
MARTINO – A glu det anca me.
LUIGI – Ma dai par piaşer! Comunque Martino ades turna indre dai.
MARTINO – No a vaghi, bisogna ca vaga via. (sta portandosi verso la porta che entra Giovanni dalla porta interna, con i genitori che gli dicono di tornare sui suoi passi)
GIOVANNI – Fermat le!
MARTINO – Cusa gh’è nonu?
GIOVANNI – Sculta Martino . . . (avvicinandosi e prendendolo sottobraccio) ades sat vè föra dad che, dopu at gh’è da ciapà la strada a sinistra u la strada a destra. Varda che öna la va vers la sfurtuna e cl’atra la va vers la furtuna, te quala ciapat?
MARTINO – Eh . . .
GIOVANNI – Eh . . .
MARTINO – Ciaparò quela dla furtuna.
GIOVANNI – Brau, ma sèt te quala l’è? Te at sé talment sfurtunà che ad sicur at ciapi quela sbagliada.
MARTINO – At pö scumetagh.
GIOVANNI – Alura scultum me, ades l’è mia an bèl mument par andà via.
MARTINO – Sa th’al di te nonu ach credi.
GIOVANNI – Alura andom dai, porta şo la valis. (lo accompagna a rientrare) E pu se dabun at pö catat na dona cuma dis tu madar, scultla, ciapa l’ucasiun, che dopu at sarè cuntent.
MARTINO – Va ben, farò cuma ad di nonu. (entrambi escono, mentre Luigi e Dalia li guardano)
LUIGI – Tu padar a gla cava sempar a cunvinsal.
DALIA – Meno male.
LUIGI – Te però, cusa at sèt insugnada da ciamà an mediatur! Cusa dirala la gent?
DALIA – As rangiarà la gent, sinò cuma vöt ch’as cata la muruşa?
LUIGI – D’altronde al sumiglia a te.
DALIA – Valà, che sat binavi mia mè, at saresi amò la a vardà in sö.
LUIGI – Se, me vardavi in sö, ca gh’hu vì püsè doni me che Berlusconi.
DALIA – Chesta ta tl’è insognà stanot. L’atra not tra l’altru in dal son at saguitavi ciamà, Belen, Belen. . .
LUIGI – Ma sèt parchè? Am su insugnà che te e la Belèn tacau da lit par vegnar a lèt cun me.
DALIA – Me e la Belen? Che stupidada èla chesta e alura?
LUIGI – Alura tè vinsì te! (sconsolato)
DALIA – Ciau de, at gavresi da curat, cl’è mei. Va se la Belèn la vegn a let cun te.
(suona il campanello d’ingresso e Luigi va ad aprire al mediatore d’amore che ha con se una valigietta)
LUIGI – Vardom chi gh’è.
Scena 4
Luigi Dalia Alberto
LUIGI – Buongiorno.
ALBERTO – (entra in casa con esuberanza) Buongiorno, sono Alberto Pastore, mediatore d’amore!
LUIGI – Mamma cara, u şa capì . . . al mediatur . . . (con tono ironico)
DALIA – Buongiorno, al s‘acomoda. Luigi va a ciamà Martino.
LUIGI – Va ben, ma me a turni gnanca indre, vöi sentar gnint. (si appresta ad uscire)
ALBERTO – Buongiorno signor Luigi. (sedendosi)
LUIGI – Va ca gh’hu in man la mansarina! (poi ironicamente, mentre esce) Buongiorno signor Luigi . . . mediatore d’amore . . . na volta i mediatur i vendeva li vachi, ades . . .
ALBERTO – Mi sembra un po seccato suo marito.
DALIA – Par esar sec l’è sec. Ma am diga, a gh’è alura la pusibilità da catagh la muruşa al me Martino.
ALBERTO – Certo, sono qua apposta. Vedrà che in poco tempo troviamo la ragazza giusta.
DALIA – Meno male, parchè sinò su mia cume sistemal.
ALBERTO – Guardi qua, (mostrando un libro) su questo catalogo ci sono tante ragazze e può scegliere la ragazza che gli piace di più.
DALIA – Benisim. (entra Martino)
Scena 5
Dalia Alberto Martino
MARTINO – Cusa gh’è?
DALIA – Tlu şa det Martino, cal siur che l’è gni par iutat, questo è il signor Alberto.
MARTINO – E l’è gni par iutam?
ALBERTO – (alzandosi) Vieni, sono Alberto Pastore mediatore d’amore, piacere. Siediti qui che adesso ti faccio vedere un po' di foto. (lo prende sotto braccia e l’accompagna a sedersi)
MARTINO – Se ma varda ca serchi na dona, mia na badante, su bun da caminà da par me.
DALIA – Martino cuşa dit?
MARTINO – Cun la sfurtuna ca gh’hu, sam cati la muruşa, la scapa via dopu du de.
ALBERTO – Non essere così pessimista, vedi Martino, questo è il catalogo con tutte le ragazze disponibili, devi solo scegliere quella che ti piace. C’è un ampia scelta, tutte con garanzia.
DALIA – E’t sentì li gh’ha anca la garansia.
MARTINO – E cusa durla la garansia?
ALBERTO – Per sempre, la garanzia è per sempre.
MARTINO – Se par sempar.
ALBERTO - Certo, mica prendo in giro la gente. Qui ci sono le fotografie, con tutte le caratteristiche, guarda, guarda pure.
MARTINO – Am par pusè al catalugo . . . dal Postal Market?
ALBERTO – Ma no, guarda bene. (Martino inizia a sfogliare per niente convinto) Tutte ragazze di ampie vedute, con esperienza . . .
MARTINA – Con ampie vedute e con esperienza, soma in na bota ad fèr.
ALBERTO – Volevo dire irreprensibili, di buona famiglia.
DALIA – Et sentì, iè da buna famiglia.
MARTINO – U sentì mama. (sfoglia il catalogo. Poi in un momento di sconforto) Pos metum a sigà?
DALIA – Lasa le ad fa al stöpid, varda.
MARTINO – Vardi, vardi, iè mia tant şuvni, chesta la gh’ha sesantasinch an.
ALBERTO – Tu sei giovane, ma guarda che gallina vecchia fa buon brodo.
MARTINO – Ma valà, questa ad sicur l’è föra garansia.
ALBERTO – No sempre in garanzia.
MARTINO – Eh, töla te ca le alura, va ben ca su mia espert, ma su gnanca an lucot.
DALIA – A gh’an sarà anca ad şuvni no?
ALBERTO – Certo, molte.
MARTINO – Questa, vintisinch ani, laureata, dolce e simpatica, lavora in banca, altezza 1,70, occhi azzurri, 63 chili, l’è anca bèla.
DALIA – Quela la va ben.
ALBERTO – Ah, quella li è già venduta purtroppo, cioè è già fidanzata.
MARTINO – Che bèl, sempar sfurtunà. Chesta la gh’ha trentasinch an, Carmela Imposimato, veduva cun siè fiöi . . .
DALIA – No, quela no Martino.
ALBERTO – Peccato perché quella ha una doppia garanzia.
MARTINO – In che senso?
ALBERTO – Nel senso che si prova e se non sei contento, si da indietro.
MARTINO – Cume na machina insoma, va sa spöl sentar a dli robi acse.
DALIA – Lè mei però ch’at tla lasa perdar, va cla gh’ha siè fiöi.
MARTINO – Me mama u sempar desiderà vigh di fiöi.
DALIA – Martino, va ca iè mia tui, iè sui da ca le.
MARTINO – Ah l’è vera, alura gninte. (continua a guardare) Questa, Rosa Martini, trent’an.
ALBERTO – Quella è già sposata.
MARTINO – Lu sempar det che me su sfurtuna, gnanca in an catalugo am cati na murusa, pensa te.
ALBERTO – Vedrai che qualcuna la troviamo.
DALIA – Cun töti queli ca gh’è.
MARTINO – Questa l’am pias, am par da cunosla. Dalia Caroli, ma la sciama cume te mama!
DALIA – Fam vedar. Ma ca le su me quand a sevi şuvna! Sa su ancora sö, cume mai?
ALBERTO – Eh . . . il catalogo lo devo aggiornare.
DALIA – Caru mio, at sé indre ben cun i’agiurnament, ma scusa!
MARTINO – Mama th’at sévat mesa sö anca te par catat an murus?
DALIA – (imbarazzata) Ma sé, evi pruvà par vedar, ma tu padar lu catà a n’atra manera.
ALBERTO – Comunque una ci sarà che ti va bene.
MARTINO – Vè, sèt cusa u pensà? (chiudendo il catalogo) Te bisogna ca th’am la manda che a ca e dopu vedi me sl’am pias u no. A vedar che sö am fidi mia tant, anca parchè a vedla da persuna, l’è töta n’atra roba.
ALBERTO – Va bene, se vuoi far così, hai qualche preferenza?
MARTINO – Preferensa . . . me nonu al dires “Basta cla respira”.
DALIA – Martino dai, sta atenti a quel cal dis, che dopu sat gh’è da spuşala.
MARTINO – Va ca su sempar in temp a di da no.
ALBERTO – Ho capito, adesso faccio le mie valutazioni, poi ti mando la ragazza, comunque io direi che il catalogo te lo posso lasciare, così puoi anche guardarlo con calma e nel caso mi fate sapere.
DALIA – Va ben.
ALBERTO – Allora vi saluto, a presto e tu Martino fidati che andrà tutto bene. (lo salutano e Alberto esce, mentre Dalia va a mettere il catalogo nel cassetto)
DALIA – Questu l’è mei ch’al meta via.
MARTINO – Varda mama cuşa th’am fè fa. Doni cun la garansia, cume sli fös dli machini, cas prova e che sli pias mia a sià da indre. Th’am fè catà la muruşa in autofficina.
DALIA – L’impurtant l’è ca tla cata e ca th’at faga la tu famiglia cun la dona giösta.
MARTINO – Se, catada in sal Postal Market.
DALIA – Ma dai, l’è mia al Postal Market, lasa le. At vedrè che töt andrà ben e dopu at sarè cuntent. (entra il nonno Giovanni zoppicando)
Scena 6
Dalia Martino Giovanni
MARTINO – Nonu sat vè via sop cusa tè suces?
GIOVANNI – A gh’hu idea ch’am sia mort an di d’an pe.
DALIA – Ma valà pupà.
MARTINO – Vè nonu, cun l’età cat gh’è, sat mor an di ogni stant’an cusa vöt ca sia.
GIOVANNI – Valà stupidlot, cat gh’è quasi trent an e at gh’è gnancör la murusa.
DALIA – Varda pupà che prest al la cata.
GIOVANNI – Ma indua vöt cal la cata? Gnanca in sal Postal Market.
MARTINO – Se propria in sa quel, e pu l’am riva diretam a casa.
DALIA – Ma no.
GIOVANNI – Par posta, in an bèl pac.
MARTINO – Va che te nonu te mort an di, ma me gh’hu gnint ad mort.
DALIA – Ma lasè le.
GIOVANNI – (sedendosi) At gavrè gnint da mort, ma d’indurmens se. Anca se me at vöi sempar ben.
DALIA – L’è l’unic neù cat gh’è.
GIOVANNI – Apunto, pos mia cambial, l’è gni föra acse.
DALIA – Vöt cat varda al pe?
GIOVANNI – L’è listes, tant sl’è mort, at pö mia fal risuscità.
DALIA – Che sandrun cat sé. (suona il campanello d’ingresso)
Scena 7
Dalia Giovanni Martino Natalina
(Dalia va ad aprire alla vicina di casa Natalina)
GIOVANNI – Vè è şa rivà la muruşa, va a vedar. (ride)
DALIA – (aprendo a Natalina) At sagueti né pupà. (entra Natalina che saluta e tutti rispondono al suo saluto. Lei è solita annusare con una faccia di disgusto)
DALIA – Cusa gh’èt sempar da naşà quand at vè che da nuatar?
NATALINA – Ma gnint a gh’è sempar an stranu udur.
GIOVANNI – Prova a naşat al cul e senti che udur stranu ch’al gh’ha.
DALIA – Pupà!
NATALINA – Giuan te at sé sempar al solit.
MARTINO – Me ca pensavi ca fos şa che la mè murusa, inveci l’è la Natalina.
NATALINA – Parchè th’at sèt catà la murusa?
DALIA – Prest, prest la riva.
NATALINA – Me inveci u pensà ca su bèla stöfa d’ascultà al mè om, a glu bela det, ades u decis che d’ora in avanti a fagh ad testa mia.
GIOVANNI – Alura la funsiuna. (ride)
NATALINA – Certu che la mè testa la funsiuna, su buna anca at fa i’uperasiun ad matematica.
GIOVANNI – Oh, alyra dim cuşa fa cinch par ot?
NATALINA – Ades th’am fè na dmanda atsè a l’impruvisa.
GIOVANNI – Cinch par ot, dai cat di ca tsè brava in matematica.
NATALINA – Cinch par ot . . .
GIOVANNI – Cinch par ot. Cinch volti ot, o ot volti sinch.
NATALINA – Ma Diu che cunfusiun in dla testa ca th’a mè fat vegnar.
MARTINO – Mama dagh dla n’aspirina a la Natalina, ca gh’è gnì al mal da testa.
GIOVANNI – Alura ades at fagh na dumanda püsè semplice. Vardom sat gh’è memoria. Sèt quand è mort Garibaldi?
NATALINA – Chi?
GIOVANNI – Garibaldi, sèt quand l’è mort?
NATALINA – Garibaldi? Parchè èl şa mort?
GIOVANNI – No, l’è ancor la in sl’isola da Caprera, sentà in sal sdraiu ch’al ciapà al sul. Varda me sa gh’es la testa cume te, am metares a corar fin ca lu persa.
NATALINA – Oh te at gh’è na bèla testa.
DALIA – Ma lasè le pupà. Sta mia scultal te Natalina.
NATALINA – A ma al sculti mia. Putost èl vera ca gh’ha da rivà la muruşa da Martino?
GIOVANNI – Oh, la riva par posta.
NATALINA – A rivla cun al Postal Market? (ride)
MARTINO – Cuma fèt a savil?
DALIA – Ancora cun la fola dal postal Market.
MARTINO – Ben ades a vagh a parciam, in casu la riva su prunt.
GIOVANNI – Se va a parciat, che sla riva at sé presentabile. Me pütost che esar atse, preferesi morar subit.
MARTINO – (mentre sta per uscire, si ferma) Vè nonu, talsè né che la mort la vegn so par i pe. (ride)
GIOVANNI – Ma va da via al cul! (Martino esce)
DALIA – Pupà at sé na roba varda.
NATALINA – Catagh na dona a tu padar, chisà cas calma.
GIOVANNI – Vedat Natalina che ad li volti la testa l’at funsiuna.
DALIA – Sul quela agh mancares, cl’è şa tanti ani ca gh’è pö la mama.
GIOVANNI – Apunto.
DALIA – Pupà gh’om da vedar par catagh la muruşa a Martino, ades anca te a tla vö.
GIOVANNI – Parchè no.
NATALINA – Però at gh’è da cunsiderà Giuan cat sé vèc.
GIOVANNI – Tu surèla in mudandi a su vèc! Sèt mia che oc e man a gh’ha sempar vint an!
NATALINA – Sul quel però, gnint atar.
GIOVANNI – (alzandosi) Cusa set te! Ve dad la cun me cat fagh vedar!
DALIA – Pupà!
NATALINA – Ma no, me su anca spuşada, cuşa dit?
GIOVANNI – Ve dad la cun me, cat fagh fa subit al divorsiu.
DALIA – Pupà ades ve via dad la, dai. (lo accompagna)
GIOVANNI – Va sla gh’ha da dam dal vèc. Ve da dla ch’at fagh balà la samba me! (esce)
DALIA – Scusa Natalina, at sé cuma l’è me padar.
NATALINA – Al cunosi ben purtrop. Ades a vagh in butega, scultum gh’èt mia vint euro da prestam ca gh’hu mia dre gnint.
DALIA – E a casa?
NATALINA – A casa i sta töti ben.
DALIA – No, intendevi di, ca ta stè da cl’atra banda ad la strada, at gh’iet mia vint euro in ca.
NATALINA – L’è vera, pensavi da sta ancor a Sabiuneda.
DALIA – Ciau de, sarà dies an ca ta stè che.
NATALINA – Scusa, varda su ancora ciarida par quel che sucès ier.
DALIA – Cusa tè suces ier?
NATALINA – Ma na disgrasia feruviaria.
DALIA – Ma valà, u mia sentì gnint, indua?
NATALINA – A la stasiun da Mantua, è sucès che cun l’ultim trenu è rivà mè suocera.
DALIA – Mama mia.
NATALINA – La fat na rasia, la ma purtà via töt, pès ad na banda ad lanzichenechi: galini, nedar, curgnoi, furmai, cunserva, al nuşin pena fat.
DALIA – Meno male cla ta mia purtà via anca te. Ma al tu om cusa al det?
NATALINA – Cusa vöt cl’abia det, tu şa det che d’ora in avanti a fagh ad testa mia.
DALIA – At fè ben.
NATALINA – Ades vagh, ad salöt.
DALIA – Ciau Natalina e scusa par me padar.
NATALINA – Ma gnint, ciau. (esce, mentre Dalia sistema alcune cose nella stanza)
DALIA – L’è andada vè. Propria che davanti la gh’eva da vegnar a sta. L’è mia facil, parchè as perd la pasiensa a la svelta cun la Natalina. (rientra Natalina)
NATALINA – Scusa Dalia, ma ades mè sucès na roba ca su mia, vulevi savì sa tè capità na qual volta anca a te.
DALIA – Cusa tè suces?
NATALINA – Mè sucès ca su andada föra e gh’evi li gambi cli vuleva andà dna banda e la testa inveci la vuleva andà cl’atra.
DALIA – Ma par piaşer, sta gnanca fat sentar a di na roba acse. Sèt cusa at fè, ciapa la strada püsè curta.
NATALINA – Ah, sèt cat gh’è raşun. Ades a faghi at sé (sta per uscire ma ritorna sui suoi passi) Scultum ma qual’èla la strada püsè curta?
DALIA – Fa na roba, at vè a cuntà i pas ad na banda e pü da cl’atra, acse dopu tal se.
NATALINA – Grasie dal consiglio, agh vagh subit, ciau. (esce)
DALIA – La sarà sema, dopu la völ fa ad testa sua, cla sa gnint. La testa ad na banda e li gambi da cl’atra . . . ma puareta. (entra Luigi)
Scena 8
Dalia Luigi a seguire Natalina
LUIGI – Sculta Dalia, ma cusa gh’è gni a Martino, cl’è la in bagn cal sagueta lavas e profumas.
DALIA – Eh l’è dre fas bèl, par quela ca gh’ha da rivà.
LUIGI – Al gh’ha da laurà ben alura.
DALIA – Varda cl’è tu fiöl.
LUIGI – Se ma la ciapà da te.
DALIA – Da me, te indua sevat? (suona il campanello d’ingresso, Dalia va ad aprire e rientra Natalina)
NATALINA – Scusa Dalia, u pensà ca faghi mia la misura, vaghi a oc.
DALIA – Brava, ciapan öna dli stradi, cla sia fnida.
NATALINA – Se dopu sbagli?
DALIA – Alura fa na roba, at ciapi la strada d’andà da via al cul!
NATALINA – Ma Dalia! At sé propria fiöla da tu padar! (esce arrabbiata)
DALIA – Eh, ma scusa dai!
LUIGI – Ben cus’è suces?
DALIA – Tal digh gnanca, varda ma certi volti as perd la pasiensa.
LUIGI – Al so, la cunosi ben anca me la Natalina. Comunque sat vö savil, Martino al sé mai mes al prufom, ades a lè dre metasan dapartot, me digh cas né mes fin in dal cul. Al tu pruföm tra l’altro.
DALIA – Al mio! Ma cusa èl dre fa! (esce frettolosamente)
LUIGI – Va, va a vedar, ades cun la fola da sta muruşa ca gh’ha da vegnar. Va se me a gh’u da catam la muruşa in san catalugo. Cume se me muier l’es catada in san catalugo da doni in serca da muruş. Robi da cl’atar mond. (suola il campanello d’ingresso e Luigi va ad aprire a Natalina)
Scena 9
Luigi Natalina
LUIGI – Ancor che Natalina?
NATALINA – Su turnada, parchè la Dalia l’è stada malducada cun me, induv’èla?
LUIGI – L’è andada dad la . . . in prufumeria.
NATALINA – Te sentì cuşa la ma det nè.
LUIGI – U sentì, cuşa gontia da dit.
NATALINA – Sculta Luigi, ma te th’è mai capità che la testa la völ andà ad na banda e li gambi li völ andà da cl’atra?
LUIGI – Oh.
NATALINA – Ah se, e da che banda vèt?
LUIGI – Indua vöt ca vaga, indua a völ li gambi no, la testa la camina mia.
NATALINA – Ma dai, e me cl’è n’ura cagh pensi. Grasie, agh vaghi subit, grasie, grasie, ciau. (esce frettolosamente)
LUIGI – Ciau Natalina. Ca le l’è mia nurmale. Ades ca la völ fa ad testa sua, la la völ fa anca caminà, me u mai vest na testa ca camina. (entra Giovanni)
Scena 10
Luigi Giovanni a seguire Martino e Dalia
GIOVANNI – Vè Luigi, ma èt mes sö na profumeria?
LUIGI – No a l’è Martino cal s’imprufoma.
GIOVANNI – Chisà cusa al sé mes in testa. (entra Martino vestito di tutto punto e profumato e soddisfatto)
MARTINO – Le, ades speti cla riva.
GIOVANNI – Speta, speta.
LUIGI – At vùrè mia cla riva subit?
GIOVANNI – Ben me am su sa preparà. (Martino si siede).
DALIA – Glu det anca me, speta vestat, ma gh’è gnint da fa. Pensat ch’at riva na dona ades che cal la l’è pena andà via.
LUIGI – Va sa gh’hu da vigh an fiöl atse inbambì.
GIOVANNI – Sa speta la muruşa, l’è mia tant imbambì, al sumiglia a me.
DALIA – Pupà sta mia cumincià.
GIOVANNI – Cus’ontia det?
MARTINO – Digal le nonu ca som dla stesa rasa.
GIOVANNI – Pian Martino, sta mia esagerà ades.
DALIA – Se ma an gh’è dobi che ades a riva na qual pütèla.
MARTINO – Ben, in dal casu, me a su şa prunt.
DALIA – Spera, spera. (suona il campanello d’ingresso)
MARTINO – Et vest cl’è rivada. (Martino si alza e si aggiusta la giacca e la cravatta, mentre Dalia sta andando ad aprire) Speta mama. (sta finendo di sistemarsi davanti ad uno specchio)
GIOVANNI – Giöstat ben Martino, at sèt mes al profum? (ride)
LUIGI – Sagh va vişin a l’imbariaga. (Dalia apre e si presenta ancora Natalina che saluta, con Martino deluso che si siede)
MARTINO – Ma va, ancora la Natalina.
NATALINA – Anca sa si sta vilan cun me, su mia in corla vè.
LUIGI – Meno male.
NATALINA – Vè Luigi, u fat cuma ta mè det, ben dopu am su stracada da caminà e la testa la ma det da turna indre. Alura su mo che anca parchè am su smengada da dmandav na roba, a gavrer da fa dli punturi, te Dalia sèt buna?
DALIA – Varda, che l’unich bun a fa li punturi l’è me padar. (Natalina si avvicina a Dalia, mentre Giovanni con la faccia soddisfatta, continua a dondolare la testa in forma di assenso, sorridendo)
NATALINA – Dalia, vöi mia fam vedar al cul da Giuan.
GIOVANNI – Tant lu şa vest. (ride)
DALIA – Pupà!
NATALINA – Sat sé stöpid.
LUIGI – Dai Giuan.
GIOVANNI – Ben vè, me sat vö at ia faghi, l’impurtant l’è cat tegna al muscul mol, la gamba mola.
NATALINA – Sl’è par quel a gh’hu töt da mol.
GIOVANNI – Se te at gh’è töt da mol, me inveci . . . quèl me restà . . .
DALIA – Lasa le pupà!
NATALINA – Te at vè sempar a fnì le.
GIOVANNI – As pöl gnanca di na stupidada.
NATALINA – Valà bröt vilan, ch’at vulevi fam balà la samba.
DALIA – Stè mia cumincià ades.
GIOVANNI – Certu, at fagh balà na samba, che dopu at cati pö gnanca la strada ad ca.
NATALINA – Valà cusa vöt fa. Vagh via varda, perché in cla ca che as pöl pö parlà.
GIOVANNI – Th’at ricordat mia quand da şuvan andaum a balà in bicicleta.
NATALINA – Certu ch’am ricordi, ma te alura at durmevi.
GIOVANNI – Me a durmevi, però su sta al prem a purtat in meşa al furmentun.
NATALINA – Cusa dit! E’li robi da metar in piasa?
GIOVANNI – Som mia in piasa che.
DALIA – Lasa le ades pupà!
LUIGI – Anca chesta am toca sentar.
NATALINA – Vagh via, vagh via . . . Varda Dalia, na volta al nimal tagh l’evi in dal pursel, ades th’agh lè in ca! Vagh via anca parchè gh’è anca n’udur che.
DALIA – Se casu questu l’è prufum.
NATALINA – Ma, me am par mia.
DALIA – Scusa, ma che udur a pensat ch’agh sia in ca nostra, parchè a provat mia nasà in ca tua.
NATALINA – Sl’è par quel me a gh’hu sempar la casa pulida e profumada.
DALIA – Oh chisà, stamatina quand a su gnida, at gh’evi an curgnol in ca.
NATALINA – L’è impusibul, parchè me gh’hu mia i curgnoi.
DALIA – Ma lu vest, l’era negar.
LUIGI – Negar?
GIOVANNI – Cla sia mia na nutria.
NATALINA – Ah?
DALIA – Infati ades ch’am ricordi ben, la gh’eva na cua lunga.
NATALINA – Ma Diu a gh’hu na nutria in ca! (corre fuori)
LUIGI – Che san sent sempar da töti i culur.
DALIA – Nu bèla sentì bastansa però. (Dalia esce dalla porta interna)
MARTINO – Vè nonù, ma parchè la Natalina l’èt purtada in meşa al furmentun?
DALIA – Ades catat la murusa, che dopu ta spieghi.
LUIGI – Al sarà andà a ciavà na manela ad furmentun. (ride uscendo)
MARTINO – Alura nonu l’era şa madura.
GIOVANNI – L’era madura, ecome sl’era madura. . .
FINE PRIMO ATTO
SECONDO ATTO
Scena 1
Omar a seguire Giovanni
(Martino è seduto, poi si alza si guarda allo specchio, si aggiusta, fa un giro intorno alla stanza, poi si risiede, poi si alza ancora, si guarda nello specchio e gira nella stanza. Vicino alla sedia ha la valigia. Entra Giovanni e si siede, osservando Martino che continua andare avanti e indietro)
GIOVANNI – Ma fermat an po, ca th’am pari n’uşèl in gabia.
MARTINO – Lasa sta nonu, ca su şa bastansa nervus. Al digh sempar che me su sfurtunà, varda a gh’u sa prunt la valis, se incö la riva mia a vagh propia via.
GIOVANNI – Martino, lasa le, va cl’è mia an bèl mument par andà via.
MARTINO – E qual’èl al mument giöst, mal dit?
GIOVANNI – Th’al dirò me quand a sarà al mument giöst. Ades le tri de ca t’aspeti, la rivarà sta dona.
MARTINO – Me gh’hu sempar la speransa nonu. Bisogna anca ca th’am diga an qual cunsigliu, in casu a gh’es da catam la murusa. Te ch’at gh’è tanta esperiensa.
GIOVANNI – Ah ben, certi robi a s’ià dismenga mia, però l’è mia pö cume na volta, pensa che cl’atar de a gh’era al scaldabagn c’andava mia e u duvì lavam cun l’acqua freda. Ben, gh’hu brigà an quart d’ura a catam al pistulin. L’era dventà piculin acse.
MARTINO – Cusa centra nonu?
GIOVANNI – Eh centra. Però me la Natalina su bun ancor da fagh balà la samba. (si avvicina a Martino) Pu me in sal cumudin, gh’hu sempar prunt an scirupin ca fa miracui.
MARTINO – Ma quel cat gh’è in sal cumudin a l’è al scirop par la tos nonu?
GIOVANNI – Ah se . . . ma to mo. Ades am vegn in dla ment quand lu fat la prema volta, som andà in di sedii d’adre a dla sinsent.
MARTINO – E’l sta bèl nonu?
GIOVANNI – A l’è sta bèl . . . sul c’as som incastrà dentar in dla machina e a seum pö bun da vegnar föra.
MARTINO – E alura?
GIOVANNI – Ia duvì ciamà i pumpier par tiras föra. Che vargogna, pensa che quela cl’era cun me, dla vargogna lè gnida föra al de dopu a forsa d’insistar.
MARTINO – Ma erla la nona?
GIOVANNI – Ma no, ca le dopula vulì pö savigan e la sé fata suora.
MARTINO – Ma valà?
MARTINO – Se, se, la gent la dişeva cl’era culpa mia, ma me gh’hu mia fat gnint da mal, ansi . . .
MARTINO – Ma pensa. Te nonu th’agh né vi tanti dli murusi però.
GIOVANNI – Oh, ciau de, vedat mia ca vagh mai föra ad ca.
MARTINO – E parchè vèt mia föra?
GIOVANNI – Parchè? A gh’è ancora dli doni cam serca par al paes.
MARTINO – Ancora ades lit serca?
GIOVANNI – Oh, ciau.
MARTINO – Alura me nonu at sumigli mia tant.
GIOVANNI – No, th’am sumiglia propria gninte.
MARTINO – Eh, cusa fagh. Certu che te th’andavi anca a catà föra i post pusè dificil, at sé andà anca in mesa al furmentun cun la Natalina.
GIOVANNI – Se ma l’è è mia sucès gnint da particolare, sul che dopu am su gratà al cul par na smana.
MARTINO – Ma te nonu cuşèl cat pias pusè, quel ch’at vardi in na dona?
GIOVANNI – Ah, me quand incuntri na dona, la lasi pasà . . . e dopu la vardi.
MARTINO – U mia capì nonu.
GIOVANNI – Sat vardi na dona da dre, cuşa vedat?
MARTINO – Cusa vedi . . . li spali.
GIOVANNI – Püsè in şo Martino.
MARTINO – La schena.
GIOVANNI – Ma dai Martino, fa an sfors, an po püsè in şo.
MARTINO – Püsè in şo . . .
GIOVANNI – Ma püsè in şo gh’è mia al cul!
MARTINO – Ah.
Scena 2
Martino Giovanni Dalia
DALIA – (entrando) Sempar cli paroli le in boca pupà.
GIOVANNI – Che paroli vöt cli sia.
DALIA – Ehh, pütost et tolt li medsini? (riponendo qualcosa in un cassetto)
GIOVANNI – (alzandosi) Ades a vaghi a töli.
DALIA – Va pupà ca tlu şa det, cun li medsini cat tö şo bisogna cat rinuncia al salam.
GIOVANNI – (mentre sta uscendo) Pütost a rinunci a li medsini. (esce)
DALIA – Dopu ta stè mal. Martino ancor cla valis le.
MARTINO – Agh lu sempar prunta.
DALIA – Lasa le valà e fermat da girà che in ca, quand la rivarà, la rivarà.
MARTINO – Ma me gh’hu prescia mama.
DALIA – Prescia, ades at gh’è prescia, prema at sevi gnanca da che banda at sevi girà. Pütost va a dagh na man a tu padar a purtà la legna.
MARTINO – Ades?
DALIA – L’è la föra da par lu, dai par piaşer.
MARTINO – Andarò.
DALIA – Cambiat prema.
MARTINO – Ma no, am cambi mia e ciamum sla riva. (esce)
DALIA – Se at ciami. Vacca miseria ades al gh’ha sul quel in testa. (Guarda sulla porta interna, sincerandosi che non ci sia nessuno, poi va ad aprire il cassetto e prende il catalogo, guardandosi sempre in giro che non ci sia nessuno) Varda cuma sevi bèla, ah, da şuvna nu fat girà dli testi, che pecà ca sia pasà at se tanti ani. . . (continua a guardare leggendo le caratteristiche che la riguardavano, compiacendosi) . . . . . . Dalia Caroli, giovane, simpatica, istruita, estroversa, ama il mare, la montagna, il lago, cerca uomo di pari età, muscoloso e con tanta, tanta passione . . . ahh . . . che bèli robi. . . la passione . . . che bèla che sevi . . .
Scena 3
Dalia Luigi
(non si accorge che entra il marito Luigi e che vedendola, si avvicina lentamente per non farsi sentire, fino a vedere cosa sta guardando. Poi interviene)
LUIGI – Ma cus’èl cal le?
DALIA – Che squai! Ma gnint a l’è an libar . . . ad riceti.
LUIGI – Visto ca gh’è sö la tu futugrafia, te at meti sö a pucin?
DALIA – Ah chesto? Chestu l’è al catalugo. . . par vedar da catà la muruşa a Martino.
LUIGI – Fam vedar (prendendoglielo dalle mani) Varda che, cusa fèt te che sö? Cerco uomo muscoloso con tanta, tanta passione . . . ma pensa te.
DALIA – Ma l’è sta an schers, ca ma fat i mè amich.
LUIGI – Valà, chi pensavat da esar, Sofia Loren?
DALIA – Ben sl’è par quel, me a Sofia Loren agh tiri vişin.
LUIGI – Ma valà, th’agh sumigli gnanca in dal lastic a dli mudandi . . . uomo muscoloso, la sercava . . . (gli da il catalogo che Dalia rimette nel cassetto)
DALIA – Ma dai . . .
LUIGI – Sculta pütost, tè mandà tu fiöl a dam na man.
DALIA – E’l mia gni?
LUIGI – L’è gni se, sul che me su dre purtà in ca la legna e lu da cl’atra banda lè dre purtala föra.
DALIA – Ma come? Ma vardè . . . (esce)
LUIGI – Indua a sé vest ancor na roba acse. Me porti dentar la legna, lu al la porta föra! Gh’era fin li galini in curt cli rideva. Dopu la dis cl’è anca mè fiöl, ma valà, me gh’hu mes la part buna, al rest a gla mes le. La sercava l’uomo musculoso, la siura. (suona il campanello d’ingresso, Luigi va ad aprire a Clementina e la saluta)
Scena 4
Luigi Clementina
CLEMENTINA – Ciau Luigi, scusum, at gh’è mia suquanti ov da dam?
LUIGI – Se, pensi da vigan, spetum che ca ti vagh a tö.
CLEMENTINA – Grasie. (Luigi esce e Clementina va subito ad aprire il cassetto per mettere una sua foto e vede il catalogo, ed inizia curiosamente a sfogliarlo. Capito di cosa si tratta e vedendo che ancora Luigi non arriva pensa bene di inserire la sua fotografia. Con una biro che c’è sul mobile scrive anche i suoi dati, poi velocemente ripone il catalogo e chiude il cassetto. Rientra Luigi con un sacchetto e le uova).
LUIGI – Ecù Clementina.
CLEMENTINA – Grasie Luigi, vuatar si sempar dispunibil cun me. Cusa gontia da dat?
LUIGI – Ma gninte, ades agh n’om, ansi, cun quel ca ia vest prema in curt li galini, a forsa da redar iè la ca gh’ha scapa ov da töti li bandi.
CLEMENTINA – Scultum Luigi, gh’èl mia Martino?
LUIGI – No, l’è impegnà, oh sl’è impegnà, in na roba cal sares da serà sö in dal pulèr insiem a li galini.
CLEMENTINA – Ma dai Luigi, cusa dit? Comunque salötumal tant.
LUIGI – Va ben, th’al salöti, ciau. (Clementina esce salutando) Chesta se cl’è na brava pütèla, educada, semplice, l’andares ben par Martino. Sal gh’es mia da dormar, la sares la muruşa giösta. (Suona il campanello d’ingresso, Luigi va ad aprire ad Alberto)
Scena 5
Luigi Alberto
LUIGI – Ancor, chi gh’è ades?
ALBERTO – Buongiorno, sono Alberto Pastore, mediatore d’amore.
LUIGI – Va ch’at cunosi. (voltandosi) L’atar de pensavi cal fos semu, ades a pensi cal l’è dabun.
ALBERTO – Il signor Martino c’è?
LUIGI – Il signor Martino l’è impegnà.
ALBERTO – Perché volevo sapere se era arrivata la ragazza che gli ho mandato.
LUIGI – Che è rivà nisuna pütèla.
ALBERTO – Che strano, eppure mi sembrava di avergliela mandata. Comunque visto che sono qui, mi riprendo il mio catalogo.
LUIGI – (prendendo il catalogo dal cassetto) Gh’al dagh subit, al la porta pör via. Am diga na roba però, cume mai a gh’è sö anca mè muier?
ALBERTO – (prendendo il libro) Mi ricordo, era una che prometteva bene.
LUIGI – Come la prumeteva ben?
ALBERTO – Certo, peccato che sia finita male.
LUIGI – Parchè?
ALBERTO – Perché poi ha sposato lei e io non ho preso nessuna percentuale.
LUIGI – Meno male. Ades l’è mei cal la tira via dad le, che bèla pasà püsè ad trent an. (ripensandoci) Ansi, al faga na roba, al la lasa sö, chisà ca la sbulogna via.
ALBERTO – Come vuole, tanto non mi costa nulla. Adesso vado e dica a Martino che entro oggi di sicuro gli mando la ragazza e verrò a portarla personalmente io.
LUIGI – Va ben, staroma a vedar cusa riva. (Alberto esce) Ma va chilù de, Alberto Pastore, mediatore d’amore (ironico). A pöl esagh di mester dal genar.
Scena 6
Luigi Giovanni
GIOVANNI – (entra) Va te, i vuleva cagh des na man a purtà dentar la legna, figurat se me lauri, un cume me ca gh’ha töti i diplomi da disucupasiun, man manca gnanch un.
LUIGI – Ma tai mai sercà nisun par laurà?
GIOVANNI – Oh. Me m’andavi a nascondar. Na volta su sta scundì in sal fnel par na smana.
LUIGI – Al so, al so che lauradur cat sé sta.
GIOVANNI – Laurà me? Agh né dobi e pensa che la gent ca laura l’am pias, me a stares a d’iuri a vardai.
LUIGI – Però vedi che se anca at sé mai andà a laurà, at sé sempar leva sö prest a la matina.
GIOVANNI – Certu, atseta gh’hu sempar vi pusè temp davanti par fa gninte. Te at sé mia che na volta u mes sö n’agensia del non lavoro.
LUIGI – Ma valà, come dal non lavoro?
GIOVANNI – Se, se, agenzia del non lavoro, las ciamava “Lo scansafatiche”. Oh, a gh’evi sempar pien da gent ad se, Dli volti a gh’evi la fila föra. A gh’hu catà da fa gnint a tanta da cla gent. Su mia parchè an de è rivà i carabinier e i ma fat serà sö.
LUIGI – Sculta, ma sa tè mai laurà, cume èt fat a rivà a ciapà la pensiun?
GIOVANNI – Oh caru, l’ è na storia lunga.
LUIGI – Alura a vagh dad la a vedar cuma iè mes cun la legna. (Luigi esce e Giovanni si siede)
GIOVANNI – Figurat se me i gh’eva mia da dam la pensiun. U laurà sie u sèt mes, in töta la mè vita, ma im la data ecome la pensiun. An de su andà a l’INPS a Mantua, a gh’era gnint da fa, i vuleva mia savigan da damla. L’impiegada la saguitava dim: (fa la voce stridula femminile) “Ma lei come pretende di prendere la pensione, che ha lavorato solo sei mesi?” “Ciamum stopid!”, gh’hu det. Sicome i vuleva mia damla. Alura u det, ades agh pensi me. U ciamà al fiöl dam me amich, cl’era parlamentare a Roma e dopu do smani gh’evi bèla la pensiun in sal cunt dla posta. To vè! (gesto con mano e braccio) Ah ma l’è mia fnida, dopu a su andà ancor da l’impiegada a dl’INPS, eh se. Gh’hu fat vedar li carti e gh’hu det: “Ala vest signurina, che le la vuleva mia damla e inveci me la pensiun lu ciapada”. Le la varda li carti, cun na facia e dopu la dis: (fa la voce stridula femminile) “Ma questa è una truffa!”. Alura gh’hu det: “Parchè vuatar cun la gent ca laura na vita e chi versa bèsi par na vita, a la fin cusa agh dev? Quela l’è na trufa! An dirigent a dl’INPS, uno né, sul uno, al ciapa duşentquarantamela euro l’an! E’la mia na trufa quela!” L’era gnida rosa, cla seva pö cusa di, a la fin la fa: (fa la voce stridula femminile) “Forse ha ragione, la pensione gli spetta”. Ca ta cunà vè!, Certu cla ma speta, ah la cambià idea mo. Forsi anca parchè cun an pögn gh’hu spacà al vedar cla gh’eva davanti. Va se me in dla mè vita a gh’evi d’andà a laurà. Al mè amich Bisteca, al diseva che lu al sa stufava a sta ca a fa gnint, me inveci a gh’hu püsè ghost stufam. (suona il campanello d’ingresso)
Chi gh’è? Avanti. (Giovanni sta seduto e nessuno entra, suona ancora il campanello)
Avanti!!! A levi mia sö, sono in pensione. Guadagnata anca! (entra Daniela Cirillà, donna appariscente.)
Scena 7
Giovanni Daniela
DANIELA – Permesso?
GIOVANNI – Avanti.
DANIELA – Buongiorno, sono Daniela Cirillà, che i vostri problemi risolverà.
GIOVANNI – Se ma la varda che me am fagh mia ciavà!
DANIELA – Ma cosa dice? Come sta signore?
GIOVANNI – Me stagh ben, a ciapi la pensiun e fagh gnint töt al de.
DANIELA – Un meritato riposo dopo tanto lavoro.
GIOVANNA – Brava, meritato riposo, sala cla cumincia dventam simpatica.
DANIELA – Però mi sembra ancora molto giovane per la pensione.
GIOVANNI – Sl’è par quel, la gh’ha la vista buna, ma u fat di laurà alşer.
DANIELA – I miei antenati lo dicevano sempre: bisogna guadagnare soldi, senza faticare.
GIOVANNI – Quei i sares andà d’acordi cun me.
DANIELA – Sa che io discendo da una famiglia antica di Crociati.
GIOVANNI – Sl’è par quel me discendi da na famiglia ad somii.
DANIELA – Discendenza antichissima, di tanti anni.
GIOVANNI – Tanti ani? Caru al mè tanti ani, milioni di anni. Gh’ala present Lucy, quela ch’ià catà in Africa?
DANIELA – Si l’australopiteco, una scoperta importante.
GIOVANNI - Eh, quela, la Lucy a la lunga, a la lunga né, l’è mè nona.
DANIELA – Accidenti.
GIOVANNI – Se, se, vedla ca mè restà ancor di pei in si bras. (mostrando)
DANIELA – E’ vero.
GIOVANNI – La pensa che an qual an fa, su andà al circo, ben a gh’era na semia cla mè gnida in bras e la vuleva pö lasam.
DANIELA – Che fenomeno.
GIOVANNI – Che fenomeno, u duvì purtala a ca e la durmì a let cun me siè mes.
DANIELA – Non ho mai sentito una cosa del genere e poi com’è finita?
GIOVANNI – Ah gninte, lu mia spuşada né. L’am gneva dre dapartöt, in ustaria, in butega, al cine, ogni indua andavi, a glevi sempar adre. Sul quand andavi al cèsù la gneva mia, la stava föra.
DANIELA – Mica stupida.
GIOVANNI – An de su mia parchè, intant ca sevi al cèsu, la vulì vegnar dentar . . .
DANIELA – E allora?
GIOVANNI – L’è morta stechida!
DANIELA – Poverina.
GIOVANNI – Ah me quand a vaghi al cèsu, a l’è na roba. . .
DANIELA – Guardi, mi risparmi i particolari.
GIOVANNI - No parchè in dal cèsu me mort anca an cagnin e du gat.
DANIELA – Mamma mia. Però adesso le chiedevo se mi poteva ascoltare.
GIOVANNI – Pian, l’interesà slè quel ca pensi, l’è mè neù Martino, ades al vagh a ciamà. (si alza ed esce) Al riva subit.
DANIELA – Prego, prego, aspetto. (Daniela si guarda in giro e poi entra Natalina)
Scena 8
Daniela Natalina
NATALINA – Permes . . . (entra, vede Daniela e le due si salutano con Natalina che la guarda con curiosità)
DANIELA – Lei è di casa?
NATALINA – Me? Dli volti stagh in ca, dli volti vaghi föra.
DANIELA – No, chiedevo se è una parente della famiglia.
NATALINA – No, abito qua vicino.
DANIELA – Io sono qua perché devo parlare con il signor Martino.
NATALINA – Ah ma l’è par via da . . . (lo interrompe)
DANIELA – (fa gesto di assenso con la testa) Gliela devo far vedere.
NATALINA – (rimane senza parole) Ahh? Ma subit?
DANIELA – Perché non dovrei.
NATALINA – (voltandosi) Però cume è cambi i temp, na volta prema da fala vedar a pasava anca a d’ian.
DANIELA – Io sono abituata così, sa a quanti l’ho già fatta vedere.
NATALINA – Anca! Ma to mo! (voltandosi) Chisà, magari prema da fagla vedar lag da anca na petnada.
Scena 9
Daniela Natalina Dalia Martino
(entrano Dalia e Martino, si salutano, Daniela da la mano a Martino e Dalia. Daniela si presenta come sempre)
DANIELA – Buongiorno, sono Daniela Cirillà, che i vostri problemi risolverà.
NATALINA – L’è püsè facil che i prublemi i riva inveci, sta atenti Martino.
DALIA – Te Natalina, ve dad la cun me, che lor i gh’ha da parlà.
NATALINA – Va ben, certi robi me voi mia vedli, su mia ades cuşa suced. (le donne escono)
DANIELA – Possiamo sederci?
MARTINO – Se, se. (si siedono e Martino molto imbarazzato continua ad aggiustarsi la cravatta)
DANIELA – Allora Martino, possiamo darci del tu?
MARTINO – Se, va ben, ma te saresat che par . . . (interrotto)
DANIELA – Allora, senza tanti giri di parole, io se vuoi te la faccio vedere subito?
MARTINO – (rimane sorpreso) Ah? Ma . . .
DANIELA – Non ti preoccupare anche se non sei pratico, impari alla svelta.
MARTINO – Eh, insoma . . .
DANIELA – Ma è una cosa semplice, basta usare l’interruttore. . .
MARTINO – L’interruttore?
DANIELA – Certo l’interruttore.
MARTINO – Pian, pian. (si alza va sulla porta interna e chiama il nonno. Nonu, nonu . . . (Giovanni arriva. Sono scostati da Daniela)
Scena 10
Daniela Martino Giovanni
GIOVANNI – Cusa gh’è, sèt bèla ingatià?
MARTINO – Vè nonu, la dis, la dis, la dis . . .
GIOVANNI – Cusa disla Martino?
MARTINO – La dis cla gh’ha l’interutur, me u mai savì che li doni li gh’es n’interutur, te al sèt indua l’è?
GIOVANNI – L’interutur? Atse la ta det?
MARTINO – La dis cl’è na roba semplice, basta druvà l’interutur. (Giovanni dopo averci pensato si avvicina a Martino e gli dice qualcosa in un orecchio)
MARTINO – (perplesso) In dal cul? (Giovanni gli fa cenno di si con il capo) Grasie nonu. (mentre Giovanni rientra mettendosi le mani sulla testa e Martino torna a sedersi)
MARTINO – Scusa vè, ma m’era gni an dobi.
DANIELA – Non c’è problema, allora sei pronto a vederla?
MARTINO – Se ma, me la prova . . . pensavi che sares mei fala in camara da let.
DANIELA – In camera da letto, va benissimo, possiamo fare tutto, basta che sia della misura giusta.
MARTINO – Dla misura giösta? Pian, pian n’atim. (si alza e torna a chiamare il nonno, che rientra di nuovo)
Scena 11
Daniela Martino Giovanni
GIOVANNI – Cusa gh’è ades Martino?
MARTINO – La dis . . . la dis, la dis . . .
GIOVANNI – Dai Martino.
MARTINO – La dis ca bisogna cal sia dla misura giösta.
GIOVANNI – Mama cara sl’è cumplicada chesta, me a dli doni ca gh’hu vi, i ma mai dmandà la misura. Te digh ca va ben, digh ch’at gh’è sempar al metar in bisaca prunt par fa la misura giösta.
MARTINO – Ma valà nonu.
GIOVANNI – Alura th’agh di, che in famiglia gh’om töti dli misuri ca va ben.
MARTINO – Va ben, grasie nonu. (Giovanni esce e Martino torna a sedersi) Scusa.
DANIELA – Martino c’è qualche problema.
MARTINO – No töt a post, par li misuri gh’è mia problemi.
DANIELA – Va bene, comunque non preoccuparti, come avevo detto al telefono a tua mamma, è di una semplicità unica.
MARTINO – Parchè ala telufunà a me madar?
DANIELA – Certo, perché chiamo sempre prima di farla vedere. Adesso vado un attimo in macchina, poi andiamo subito in camera da letto. (esce)
MARTINO – Va bene, mamma cara, subit in camara da lèt. (si toglie la giacca, si sfila la cravatta, si toglie le scarpe. Tutto con molta agitazione) Che robi, sperom da mia sbaglià. Anca l’interutur la gh’ha da vigh, va ben ca su mia gnint, ma me lu mai savì. E pö la misura giösta gh’ha da esar anca. Sinò ciami al nonu in camera, ch’am iota lu. (si sta togliendo anche la camicia, quando entra il nonno)
Scena 12
Martino Giovanni a seguire Daniela
GIOVANNI – L’è te cat gh’è d’anda cun ca le, mia me. Che paura gh’èt insoma?
MARTINO – Talsè ca su imbranà.
GIOVANNI – Ah ma al su cat sé imbranà. To. (gli porge un sacchettino)
MARTINO – Cuş’èl?
GIOVANNI – L’è dal pivrunsin, metan in dal lèt sota li cuerti, an bèl po né.
MARTINO – Pivrunsin in dal let? Sèt sicur nonu cal vaga ben.
GIOVANNI – Certu cal va ben, at vedrè che salt cla fa dopu. (rientra Daniela con un’aspirapolvere in mano)
DANIELA – Eccomi qua, questa è l’aspirapolvere.
MARTINO – L’aspirapolvere, par coşa?
DANIELA – Insomma, te lo detto che te la facevo vedere subito. Adesso andiamo a provarla in camera da letto. (avvicinandosi) Vedi questo è l’interruttore che ti dicevo. Poi ha tutte le misure che servono. (sconcerto di Martino e Giovanni, che rimangono immobili e increduli)
GIOVANNI – Martino, at fè sensa dal pivrunsin.
MARTINO – Ah ma l’è ca le cat gh’evi da fam vedar?
DANIELA – Certo, questo è l’ultimissimo modello, io vendo aspirapolveri. Perché cosa pensavi che ti facessi vedere?
MARTINO – Vedat nonu , me su propria sfurtunà. Mai ca man vaga ben öna. Ma le la mia mandada al siur Alberto?
DANIELA – Io non conosco nessun Alberto. (Giovanni si avvicina a Daniela).
GIOVANNI – Signurina, l’è mia che cun Martino in camara da let . . . la pöl fa anca quel d’atar?
DANIELA – In che senso scusi?
GIOVANNI – Eh insoma, magari . . . la pudres cavas anca li mudandi.
DANIELA – (Daniela arrabbiata da una sberla a Giovanni) Ma come si permette! Lei è un maiale!
GIOVANNI – (mettendosi la mano sul viso) Ca ta fat, che sberla. A forsa da dam dal nimal, fa a fnì ca gh’adventi dabun.
MARTINO – Che sfurtuna ca gh’hu.
DANIELA – Più che sfortunato, direi che ha ben altro. Adesso me ne vado perché ho già perso fin troppo tempo con voi. Addio! (esce sbattendo la porta)
MARTINO – Ecu, ades nonu quand am riva la murusa giösta?
GIOVANNI – Cuma fagh a savil? Comunque al pivrunsin tegnal, at vedrè che prema o poi at gnarà util. (entrano Dalia e Natalina)
MARTINO – Prema o poi? Mai.
Scena 13
Martino Giovanni Dalia Natalina
DALIA – Cus’è sucès?
GIOVANNI – Ca la l’era mia quela ca sperava Martino, l’era öna ca vuleva vendar n’aspirapolvere.
DALIA – Quela dl’aspirapolvere, gh’hu gnanca pensà.
NATALINA – Ma pensa, che sfurtunà cl’è Martino.
MARTINO – (mentre si riveste, poi si siede deluso) Al digh sempar me ca su sfurtunà e nisun cagh cred.
NATALINA – Me agh credi Martino ca tsè sfurtunà
DALIA – Lasa le anca te ades.
GIOVANNI – La Natalina la tas gnanca, varda. La cunosi ben, am ricordi che in meşa al furmentun as senteva sul la su vus.
DALIA – Dai pupà lasa le.
NATALINA – At sagueti andà dre, at sé propria an stupidlot. Scultem ma parchè andè mia a dmandà na grasia al santauri dli Grasi? Chisà che na dona par Martino la salta föra.
DALIA – Pudria esar n’idea.
MARTINO – In ceşa a li Grasi?
GIOVANNI – Na volta agh su andà anca me a pregà la Madona par dmandà na grasia.
DALIA – Te pupà, ma par cosa ach sèt andà?
GIOVANNI – Ma tasi, quindas chilometri a pe par andagh e cuma su sta dentar in dal santuari, am ricurdavi pö par cosa gh’evi da pregà.
DALIA – Alura?
GIOVANNI – Alura su gni a ca.
NATALINA – Prova Martino, as sa mai.
MARTINO – Ma valà, su talment sfurtunà che sa vagh in ceşa a li Grasi, am casca al cucudrel in testa. (Al soffitto del santuario di Grazie di Curtatone, da moltissimi anni sta appeso un coccodrillo imbalsamato). (squilla il telefono che sta vicino a Martino dove è seduto. Martino risponde)
MARTINO – Pronto. (Parla in modo sommesso e deluso. Al telefono c’è Alberto che dice che sta arrivando con una ragazza) Ah lè lu, buongiorno . . . cosa? . . . ma valà! (Martino sembra rianimarsi e la sua voce diventa più brillante) Ades? Va ben, aspeti, aspeti. (mette giù il telefono, si rialza e si riveste con quello che ancora non si era messo e va davanti allo specchio)
DALIA – Cus’è sucès Martino?
MARTINO – L’era al siur Alberto, al ma det cl’è dre rivà che cun na pütèla. Mama giöstum la cravata, vam a tö al prufom.
DALIA – At giosti me la cravata, te Dalia va a tö al prufom.
GIOVANNI – Ma sa ta gnè an quintal dal prufom ados. (esce Dalia a prendere il profumo, entra Luigi)
Scena 14
Giovanni Martino Natalina Luigi a seguire Dalia
LUIGI – Cus’è sucès ades ca si töti agità?
NATALINA – A gh’ha da rivà la pütèla ca speta Martino, anca te Luigi vat a metar la cravata.
LUIGI – Ma te ta stè mia ben.
GIOVANNI – La gh’ha rasun la Natalina, metat anca al prufom.
LUIGI – Cun töt quel com cucà in chi de che, agh nu ados dal prufom.
MARTINO – Che sfurtunà ca so. (entra Dalia con il profumo)
DALIA – Ancor Martino at vè adrè cun la sfurtuna.
MARTINO – Ma l’è vera, pensa che na volta su andà in bagn e mè casca giöst in dal water al telefuno. Mia prema, dopu clu fata.
NATALINA – Ohh.
GIOVANNI – Cusa vöt ca sia al celulare, me mè cascà dentar la dentera.
DALIA – Pupà che schifo.
LUIGI – Alura ades aspetöma sta dona.
DALIA – Però ades andè via töti.
NATALINA – Dalia ma me vulevi sta che a vedar.
GIOVANNI – Anca me voi mia perdum al spetacul.
MARTINO – Chisà che spetacul nonu.
DALIA – Alura as metom töti la e guai chi parla. (Hanno finito di sistemare Martino e si siedono tutti in parte a lato, con Martino che va avanti indietro come il solito)
GIOVANNI – A l’è an pes ca vagh mia al cine.
DALIA – Ma l’è mia an cine dai. (Natalina si siede vicino a Giovanni)
GIOVANNI – Th’at sé sentada ad banda a me ah.
NATALINA – Ben alura cusa gh’è?
GIOVANNI – Di la vrità, at gh’è nustalgia?
NATALINA – Valà stöpid.
LUIGI – Giuan, al sevi mia che te e la Natalina da şuvan . . .
NATALINA – Lasa le Luigi, th’at metat anca te ades.
DALIA – A parì du pütlet.
GIOVANNI – Eh certi robi a sià dismenga mia. Martino, tegni in bisaca cla roba la né, cla pöl servat.
MARTINO – Va ben, la tegni nonu. (suona il campanello d’ingresso e Martino si sistema di nuovo va ad aprire) Gontia d’andà a verşar?
DALIA – Ma dai.
NATALINA – Che emusiun.
GIOVANNI – A sta ad banda a me at vegn ancor l’emusiun ah?
NATALINA – Ma mia parchè su ad banda a te.
GIOVANNI – Eh mia par me. At gh’è fin la sutana ca trema, las ricorda töt.
NATALINA – Va ch’at dagh na sberla.
GIOVANNI – No, parchè incö nu bèla ciapà öna. (Martino apre ad Alberto)
Scena 15
Dalia, Martino Giovanni Natalina Alberto a seguire Clementina
ALBERTO – Buongiorno! Eccomi qua, finalmente ci siamo. La ragazza è li fuori, un minuto e la faccio entrare.
Martino – Va bene
ALBERTO – Ah ma abbiamo anche il pubblico.
GIOVANNI – Dai, scurta la guciada mediatore d’amore.
ALBERTO – Allora Martino, penso che questa ragazza sia giustissima per te.
MARTINO – Speri, sinò stavolta vagh via dabun.
ALBERTO – Sei pronto?
MARTINO – Ah me su prunt.
LUIGI – L’è na vita cl’è prunt.
Alberto – (Alberto esce e fa entrare la ragazza tenendola per mano e facendole fare un giro su se stessa. In effetti si tratta di Clementina, che a differenza delle altre volte e vestita benissimo, truccata con una bella acconciatura) Eccola! (Tutti la guardano curiosi e subito non la riconoscono)
CLEMENTINA – Ciao Martino. (Martino è incantato)
ALBERTO – Va bene Martino?
MARTINO – (che la guarda molto colpito) Ah l’è bèla, dopu bisogna ca vardoma sas catoma cume caratar.
GIOVANNI – (interviene) Valà stöpid, lasa sta al caratar!
DALIA – Tasi pupà.
MARTINO – Ma cuma th’at ciamat?
CLEMENTINA – Am ricunusì mia, su la Clementina!
TUTTI – Clementina?!
MARTINO – Fagh fadiga a ricunosat, at sé belisima.
CLEMENTINA – Anca te at sé bel, th’am sé sempar piasì.
NATALINA – Ah l’amore . . .
GIOVANNI – Ah l’amore, in meşa al furmentun. . .
NATALINA – Ancora.
LUIGI – Martino ta gl’evi taca casa e th’at sé mai acort.
DALIA – Me al pensavi che la Clementina l’andes ben par te.
MARTINO – Ma te th’agh sevi in dal catalugo.
ALBERTO – No, Clementina è appena iscritta. Allora Martino va bene?
MARTINO – Ah se, forsi la sfurtuna l’è fnida.
GIOVANNI – Me lu sempar det che la Clementina l’era la murusa giösta par Martino.
DALIA – Ades però andom töti via, che i pütei i gh’ha da parlas.
NATALINA – Se l’è vera.
LUIGI – Andom.
ALBERTO – Un momento, adesso però dobbiamo sistemare le cose.
DALIA – Che cose?
ALBERTO – La mia percentuale.
GIOVANNI – Agh lu me la percentuale par te, speta n’atim ca la vaghi a tö.
ALBERTO – Ah grazie, sa già quant’è?
GIOVANNI – Certo, certo. (Giovanni esce seguito da Dalia, Natalina e Luigi, mentre Martino guarda Clementina che si compiace per aver raggiunto l’obbiettivo).
ALBERTO – Ottimo, tutto bene quel che finisce bene. (Rientra Giovanni con un bastone che reca la scritta “percentuale”).
GIOVANNI – Tutti bene, quel che finisce bene.
ALBERTO – Dov’è la mia percentuale?
GIOVANNI – Questa. (mostrando il bastone) Vedat, gh’è anca scret sö: PER – CEN- TUA – LE. (scandendo la parola. Alberto rimane sorpreso e arretra)
ALBERTO – Ma intendevo un altro tipo di percentuale, quella per aver raggiunto lo scopo.
GIOVANNI – Eh, ugnun a gh’ha al su scopo, me gh’hu questo. (mostrando ancora il bastone) E ades sat vè mia via, at cuminci a fa sentar cla percentuale che.
ALBERTO – Ah, va bene, magari torno un’altra volta.
GIOVANNI – Turna quand a th’agh né voia, la percentuale l’è sempar questa.
ALBERTO – Ah . . . allora vado, auguri. (esce velocemente spaventato)
GIOVANNI – Vedat anca questo l’om sistemà e ades vuatar du am racumandi. Martino chesta l’è la pütèla ca va ben par te . . . èt capì? (i due si guardano imbambolati e non si sentono quello che dice Giovanni) Chesti iè şa in camara da lèt. (esce)
CLEMENTINA – Finalmente Martino püdom dventà muruş.
MARTINO – Th’am piasi tant Clementina. Pensa ch’am su mai acort da te, cl’è tant temp cat vegni in ca nostra.
CLEMENTINA – Me su sempar gnida par vedar te.
MARTINO – Ma pensa, che stöpid. Cuma at sé bèla, th’am piaşi tant.
CLEMENTINA – Me th’am piaşi da sempar, pensa che par te . . . su restada vergine.
MARTINO – Vergine? Pian, pian, ca ciami me nonu . . . (si porta sulla porta e chiama il nonno per cercare di avere ancora una volta indicazioni. Il nonno compare in scena con una valigia in mano)
MARTINO – Nonu, cuşa fèt?
GIOVANNI – Eh caru, ades a vagh via me, però me vagh via dabun.
MARTINO – At vè via, ma parchè?
GIOVANNI – Parchè u decis, che ades a vagh a catam na dona anca me, te at sé şa a post, ades toca a me.
MARTINO – Ma dai nonu, la sal la mama?
GIOVANNI – Digal te, sa staghi che, le la vures mai ca gh’es da catam n’atra dona, at vedrè ch’agh brighi n’atim me a catala. Vedat, a gh’evi şa la valis prunta.
MARTINO – Ma nonu gh’evi da dmandat na roba impurtante.
GIOVANNI – Ades l’è ura ca th’at rangià caru al mè putèl, at vedrè ch’at rivi anca te indua a riva töti. Ciau e buona furtuna.
CLEMENTINA – Arvedas Giovanni e buna fortuna anca a te.
GIOVANNI – Grasie Clementina e am racumandi, ciapa in man la situasiun e guidal te.
CLEMENTINA – Certu, va ben.
GIOVANNI – Vedat, lat guida le, e at vedre che la strada at la cati.
MARTINO – Ma èla na strada lunga nonu?
GIOVANNI – No, l’è mia lunga, l’è curta e in discesa, l’è cume sentar la caresa dal vent, cume catà sö na bèla rosa . . . (lo interrompe)
MARTINO – Ma nonu, a gh’iom mia nuatar li rosi.
GIOVANNI – Ma dai Martino serca at capì, ma vacca miseria! A gh’om mia li rosi . . . na volta ca vulevi spiegatal cun an po puesia . . . (esce spazientito)
MARTINO – Dli volti me nonu al capesi mia.
CLEMENTINA – Basta ch’as capoma me e te.
MARTINO – At gh’è raşun, però am dispias cal vaga via.
CLEMENTINA – Am dispias anca me, ma l’impurtant l’è che me e te ades som insiem.
MARTINO - E me finalmente u catà la muruşa giösta. (i due si avvicinano e si abbracciano)
FINE