An fölmin a ciel seren
Gabbiana – Goito – Buzzoletto
2007
PERSONAGGI:
Luigi Garolfi – Marito di Luciana
Luciana Bacchi – Moglie di Luigi
Elena Garolfi – Figlia di Luigi e Luciana
Elvis Ruberti – Fidanzato di Elena
Don Marco Varesi – Parroco del paese
Caliope Bonni – Amica di Luciana
Ermes Malagutti – Amico di Luigi
Rino Vanoni – Sagrestano
Cesare “Galetina” – Amico di Luigi
La vicenda ambientata ai nostri giorni (2000), si svolge nell’abitazione di Luigi Garolfi, il nostro protagonista ha forti ideali ispirati al comunismo più radicale e anticlericale. Questo suo atteggiamento lo porta a scontrarsi continuamente anche all’interno della sua famiglia, e con tutti coloro che la pensano in modo diverso, in particolare con il Parroco del Paese. In questo contesto ruotano altri personaggi, ognuno con le proprie particolarità, senza però che queste possano influire sui punti di vista di Luigi, fino a quando . . .
PRIMO ATTO
Scena 1
Luciana a seguire Elena
Musica
(Luciana sta stirando canticchiando, molti panni sono di colore rosso)
LUCIANA – Töti li smani la stesa fola, lava, suga e stira . . . lava, suga e stira. A iè sempar miu, nisun ch’am iöta, lava, suga e stira. (entra la figlia Elena che cerca un giornale)
ELENA – Mama èt vest la Gaseta?
LUCIANA – Scultà pütleta inveci ch’at serchi al giurnal, sares mei ch’at serchesi la voia da fa quèl.
ELENA – Ma cosa?
LUCIANA – Ma vedat mia cha su dre stirà? E’l mia mei ch’at cumincia iutam.
ELENA – Ma mama su mia buna da stirà
LUCIANA – Alura l’è ura cha t’impara, ma se an de at ghesi da spusat, ch’iel cha stira? Al tu murus?
ELENA – Ma, me pensavi che na volta cha su spusada ti purtavi a te da stirà.
LUCIANA – Ma certu, tant a gh’è sempar l’asan at tu madar, varda, ch’at sé gnanca buna da metar sö an tigin in sal gas! (suona il campanello) Va a veršar la porta almen.
Scena 2
Luciana - Elena - Don Marco
ELENA – Ma se. (Elena va ad aprire la porta e si presenta Don Marco che si guarda preoccupato in giro)
DON MARCO – Buongiorno.
ELENA – Mama a gh’è al pret, al fagh vegnar dentar?
LUCIANA – (smettendo di stirare) Ma che discurs, ma certu, al vegna dentar Don Marco.
DON MARCO – (entrando) Scusè, s’am su permes da vegnar che da vuatar, ma me gh’u da fa al mè mester, su gni a da la benedisiun.
LUCIANA – Ma certu Don Marco.
ELENA – As ricorda né cus’è sucès l’an pasà?
DON MARCO – Eh m’al ricordi se, Luigi al ma mia fat vegnar in ca, ma me la benedisiun a lu fata da sta föra. Luciana ma quanta roba rosa ch’at gh’è da stirà, èt sbaglià al lavagiu?
LUCIANA – No, am sa che forsi u sbaglià marì. Però ades Don Marco l’è mèi ch’as mescia prema ch’al riva.
DON MARCO – Se, se anca parchè a gh’hu atri casi da benedì. (in questo momento entra proprio Luigi il quale si avvede del parroco e guarda con collera i familiari. Il parroco lo saluta ma lui non risponde al saluto)
Scena 3
Elena - Luciana - Don Marco - Luigi
LUCIANA – Luigi . . . a gh’è al pret . . .
ELENA – Don Marco.
LUIGI – Ma valà ! Su orb ades! Purtrop agh vedi fin trop ben par vedar chi gh’è!
DON MARCO – As rabesa mia, su mia gni a fa dal mal, su gni . . . (interrotto da Luigi)
LUIGI . L’è gni a tirà sö di bèsi!
DON MARCO – Al varda che me at dmandi bèsi a nisun.
LUIGI – Ben al faga a la svelta che dopu vistu cl’è che a gh’hu da digh na roba. (dirigendosi verso l’altra stanza)
DON MARCO – Ma al varda ch’al pöl sta che anca lu.
LUCIANA – Se Luigi dai ch’at ciapi la benedisiun.
(Luigi lentamente si ferma e si volta guardando tutti molto arrabbiato)
LUIGI – Ades ciapla te che dopu th’am la pasi a me.
ELENA – Cusa dit pupà.
LUCIANA – (andando a prendere sotto braccio il marito) Ma dai Luigi, fam contenta, almen par na volta ch’at ciapà la benedisiun. (Luigi acconsente suo malgrado a far si che la moglie lo riporti sui suoi passi,mentre il Parroco si prepara a dare la benedizione. Luciana si accorge che Luigi ha ancora il cappello in testa, e sottovoce gli dice di toglierlo)
LUCIANA – Luigi al capèl. (Luigi se lo toglie lentamente imprecando fra se)
DON MARCO – Nel nome del Padre del Figlio e dello Spirto Santo. (Luigi non si fa il segno della Croce, e rimane con la testa abbassata e le mani dietro la schiena a tenere il cappello. In questo momento suonano il campanello)
Scena 4
Luciana - Elena - Luigi - Don Marco Caliope
LUCIANA – (rivolta a Elena) Prova vardà chi gh’è Elena. (Elena va ad aprire ed entra
l’amica Caliope)
CALIOPE – Ciau Elena g’hè tu madar? (Elena non fa in tempo a rispondere che Caliope entra in modo poco educato) Buongiorno a töti, ah ma gh’è anca al pret, buongiorno Don Marco.
DON MARCO – Buongiorno Caliope.
CALIOPE – Ma èl che par da la benedisiun?
DON MARCO – Sevi propria dre cumincià.
CALIOPE – Scusè, ma alura vistu cha su che, la ciapì vulentera anca me. Ma che fortuna, né Luigi? (Rivolta verso Luigi, che la guarda molto male)
ELENA – Caliope ades tasi che al pret al gh’ha mia temp da perdar.
CALIOPE – L’è vera, al faga pör che me su prunta (Don Marco inizia)
DON MARCO – Signore Gesù con la tua mano buona entra in questa casa, benedici questa famiglia, concedi loro la buona salute, che possano vivere in armonia, in serenità, e che la fede sia sempre loro compagna. Per intercessione di Gesù Cristo io vi benedico voi e la vostra casa, nel Nome del Padre del Figlio e dello Spirito Santo.
Diciamo un’Ave Maria. (Luigi molto spazientito tenendo sempre lo sguardo abbassato)
LUIGI – La sarà mia na mesa né!
CALIOPE – Ma magari.
LUCIANA – Luigi . . .
ELENA – Pupà . . . (Luigi viene ripreso da moglie e figlia, mentre Don Marco non dice nulla fingendo di non aver sentito)
DON MARCO – Ave Maria . . . (seguito dalle donne nella preghiera)
DON MARCO – Sia lodato Gesù Cristo.
TUTTI – (tranne Luigi) Sempre sia lodato.
DON MARCO – Alura Luigi vala fat mal la benedisun?
LUIGI – Ah ma lu a schersa, ma me su che cha sudi fred.
CALIOPE - Ma agh daga n’atra benedisiun Don Marco cl’agh fa ben.
LUIGI – Varda Caliope cha gh’hu an bacianèl dad la, che sal vaghi a tö at dagh na benedisiun da queli cha fa mal.
CALIOPE – Ohh.
LUCIANA – Ma dai lasa le.
ELENA – Me Don Marco al salöti, aš vedom. (esce)
DON MARCO – Ciau Elena, ma lu Luigi a gh’eval mia quèl da dim?
LUIGI – Se.
CALIOPE – Dopu a gh’avres da dmandagh quèl anca me Don Marco.
LUIGI – Te ades sentat šo le e tasi ! (indicandogli la sedia dove sedersi)
LUCIANA – Ma dai sta mia fa atse cun la Caliope, al ma scusa né Don Marco se me a continui a stirà.
DON MARCO – Ma par carità la faga pör. (Luciana riprende a stirare mentre
Caliope è seduta)
LUIGI – A l’è an po cha vulevi digh cla roba che, vedal purtrop, e ripeti purtrop, a gh’hu la sfortuna da sta visin a la ciesa e a cli campani maledeti le.
DON MARCO – Cusa gh’ali li campani?
LUIGI – Ma l’im fa dventà mat atar chè, na volta par na roba, na volta par cl’atra iè sempar dre a sunà, cun di cioch cha ma spaca la testa.
CALIOPE – Me am pias acse tant quand a suna li campani.
LUIGI – Me no!
DON MARCO – Li campani li suna parchè al Signor in ciesa al völ töti.
LUIGI – Eh no vè, u lu al lasa le ad fa sunà li campani u sinò al sposta al campanil!
LUCIANA – Ma cusa dit Luigi.
CALIOPE- (alzandosi in piedi) Ma Don Marco s’al sposta al campanil, al la porta visin a ca mia né.
DON MARCO – Caliope, Luigi a schersa, perché al sa ben che al campanil al sa sposta mia.
LUIGI – Al varda sinò che na qual not a vaghi in sal campanil a dastachi li campani, e li böti šo in dla piasa.
DON MARCO – Al varda che s’al völ andà in dal campanil prema bisogna pasà par la ciesa.
LUIGI – Ben alura . . . (Luigi non è mai stato in chiesa e quindi non sa come fare per poter andare sul campanile) . . . alura sal cusa faghi? Agh tiri a dli sciuptadi!
DON MARCO – Ades am par cl’esagera nè.
LUCIANA – Oh . . .
DON MARCO – Ma a sé mai lamentà nisun dli campani.
LUIGI – Me se inveci, e pü n’atra roba, gh’u da digh, cun al sun dli campani a gh’hu li galini cha fa pö i’ov. (Luciana posa il ferro da stiro e cercando di non farsi notare va nell’altra stanza)
DON MARCO – Ma valà.
LUIGI - Li galini iè talmente spaventadi cl’in fa põ.
CALIOPE – Quand a suna li campani li mè galini inveci iè talment contenti cli salta cha su mia, pensè che l’atar de öna la saltà atse tant cl’è andada a sbatar cuntra al mur, e la gh’è restada seca.
LUIGI – Ecu Caliope ciapa esempi.
DON MARCO – Ma al ma scusa Luigi ma se su muier la smana pasada l’am na purtà na quindsina.
LUIGI – Ma come? (Voltandosi verso Luciana che non c’è più) Cun mè muier a faghi i cunt dopu, ma pü a gh’hu da di anca che li me galini apena li pöl li fa an bus in dla ramada e li scapa, anca ier è sucès, né Caliope cha th’agh sevi che anca te?
CALIOPE – (abbassando lo sguardo) Se, se.
LUIGI – Anca ier am né mancà do, e alura am faga al piaser, se lu al gh’ha da ciamà la gent in ciesa, al met al sagrestan in sla porta, e ch’al sbraia.
DON MARCO – Al sa ben cl’è na roba ch’as pöl mia fa.
LUIGI – Ma me su dispost anca andà dai carabinier e denuncial per disturbo della quiete pubblica.
DON MARCO – Lu al faga quel chal cred, li campani ià sempar sunà, e li sunarà ancora, ades a vaghi parchè gh’hu atri casi da fa pasà, buongiorno.
CALIOPE – (Alzandosi dalla sedia) Siur arcipret al ma scusa ma visto cl’è che a pödal mia cunfesam.
LUIGI – Cus’èl!? Ohh! Va che chesta l’è mia an cunfesiunal! E ades föra dad che!
CALIOPE – Ohh ma gh’è mia bisogn da sbraià, ades a vaghi. (si appresta ad uscire con
Don Marco)
CALIOPE - Magari Don Marco am cunfesa le föra.
DON MARCO – Ades am metarò mia a cunfesà in strada.
CALIOPE – Ma sinò andoma dentar in dla cabina telefonica cha gh’è di fronte al bar.
DON MARCO – Ma Caliope cusa dit ? (escono)
(Luigi rimane solo in casa e con energia si rimette il cappello e chiama la moglie)
LUIGI – Luciana! Luciana! (Luciana entra piuttosto timorosa a capo chino si rimette a stirare facendo finta di niente mentre Luigi gli si avvicina)
Scena 5
Luigi - Luciana
LUIGI – Ma spiegat chi ta det da purtà i’ov al pret? (Luciana non risponde e Luigi alza la voce) Alura a rispondat?!
LUCIANA – Oh par suquanti ov. Va ch’agh dagh gnint atar.
LUIGI – Agh mancares ch’at ghesi dat quèl datar.
LUCIANA – Ma cusa vöt cha gabia dat . . . na galina a Pasqua. . .
LUIGI – Ahh!?
LUCIANA - E na farauna a Nadal.
LUIGI – Ahhh!!! Ma varda se li mè galini li gh’ha d’andà in dla pansa dal pret!
LUCIANA – Ma sa gh’om atse an brau pret, nustran, ch’al parla anca in dialet, e pü ades propria th’a mè bèla stufà va ben. (esce di nuovo)
LUIGI – Varda certi volti am vegn na spura in dli man cha su mia cusa agh fares, me a serchi i’ov e le la li da al pret.
Scena 6
Luigi - Elvis a seguire Elena
(suonano alla porta)
LUIGI – Chi gh’è!? (Luigi va ad aprire ed entra Elvis, fidanzato di Elena, vestito in modo trasandato, Jeans che gli scendono, spille, catene e catenine addosso ecc. Elvis entra senza salutare, noncurante di chi ci sia in casa impegnato ad armeggiare con il suo telefonino. Luigi lo guarda molto sconsolato, ed un certo punto Elvis si accorge di essere entrato in casa e di essere davanti a Luigi)
ELVIS – Ahh buongiorno.
LUIGI – Buongiorno caru, vè induva sèt sta a la Feramenta Padana?
ELVIS – Ohh ma lu al gh’ha sempar cla batuta le da di, pütost induv’èla la Elena?
LUIGI – Cusa vöt da mè fiöla?
ELVIS – Al varda che sal sé dismengà, la Elena l’è la mè murusa.
LUIGI – Ma parchè sm l’èt ricurdà, me cha fagh da töt par dismengamal
ELVIS – Me inveci fagh da töt par tegnagal in ment, e ades cun la Elena andom a fa do vaschi in cità.
LUIGI – Varda me ad vaschi m’an bastares sul öna, bèla granda e fonda, at butares dentar e su sicur che cun töt al fèr ch’at gh’è ados ad vè a fond.
ELVIS – Se ma su mia se la Elena la sares contenta, parchè al gh’ha da savì cl’è cota da me cume an papasin, ma sal mia che me a ca mia davanti a la porta gh’hu la fila ad pütèli cha völ vegnum insiem. Ma me però am pias la Elena.
LUIGI – Ma che sfortuna! Propria mè fiöla gh’ha da piašat.
ELVIS – Propria su fiöla, e le la pöl ciamas furtunada. Ma sal mia che töti i de a gh’hu pütèli ch’am telefona, ch’am manda mesagi. (mostrandogli il cellulare).
LUIGI – Ma verament da quant at ve che tu mai vest parlà al celulare.
ELVIS – Ma parchè gh’lu smursà, sinò la Elena l’è gelusa, varda ades agh faghi vedar, a l’impesi. (Elvis accende il cellulare e subito dopo arriva uno squillo) Ades al vedrà, ècu l’è an mesagiu, al la lesa lu, me al vardi gnanca.
LUIGI – Ma cusa vöt cha varda
ELVIS – No, dai. (gli allunga il cellulare e Luigi inizia a leggere il messaggio)
LUIGI – “Elvis ti amo tantissimo, ti aspetterò sempre, non capisco come faccia a piacerti la figlia di quel rimbambito di comunista”. Ma ch’ièla chesta?!
ELVIS – Al su mia, gh’hu idea cla sia la neuda dal sindach.
LUIGI – E’cu! Par di acse pöl sul esagh in mesa al sindach! Ma me chesta du sciafun a su bun anca da daghi. (entra Elena)
ELENA – Agh siom vè, su prunta andom?
ELVIS – Andom.
ELENA – Ciau pupà.
LUIGI – Ciau.
ELENA – Ah pupà èt tolt šo la pastiglia dla presiun?
LUIGI – No.
ELENA – Ma dai pupà lasa le da fa al pütin, e töla šo.
LUIGI – A tlu bèla det sia a te che tu madar, e anca al dutur, me dli pastigli bianchi an tögh mia šo.
ELENA – Ma insoma pupà li pastigli a dla presiun iè bianchi, iè mia rosi, cusa vöt ch’agh foma.
ELVIS – Pödat mia piturali?
ELENA – Se, magari agh faghi anca la falce e al martèl.
LUIGI – Brava alura an toghi šò anca dies a la volta.
ELENA – Pupà varda at töli šo vala, sinò la mama dopo l’at tia met dentar in dla pasta söta.
LUIGI – Ma se. (escono) Ma va se mè fiöla la gh’ha da corar adre a un acse. Cun töti chi pütèi cha gh’è in gir, la va mia a catà föra n’element dal genar. A dli volti vuria esar chisà induva, cun nisun ch’am serca, nisun ch’am ciama . . .
Scena 7
Luigi - Cesare
CESARE – (fuori scena si sente chiamare) Luigi! (Luigi sente chiamare ma non
capisce da dove viene la voce e si guarda attorno)
CESARE – Luigi!
LUIGI – Ohhh! Ma chi gh’è?
CESARE – Su me Cesar Galetina.
LUIGI – Cesar Galetina? Ma induva sèt?
CESARE – Ma che föra.
LUIGI – Ma cusa fèt le föra?
CESARE – A spèti cha th’am faga vegnar dentar.
LUIGI – Ma dai, ma l’è mia pusibul. (va ad aprire) Ve dentar!
CESARE – (entrando con fare sospettoso) Grasie, ciau Luigi.
LUIGI – At digh sempar da sunà al campanèl, ma parchè al sunat mia insoma inveci da sbraià?
CESARE – Ma dopu sa suni la gent la sent. (correndo a lato della finestra) Sta al’erta Luigi!
LUIGI – Oh a cuminciat.
CESARE – Sta mia fidat Luigi.
LUIGI – Ma da chi gh’hu mia da fidam?
CESARE – Ma da töti, vedat mia quanta genta ch’at varda. (indicando la finestra)
LUIGI – Ma chi vöt ch’agh sia ch’am varda? (avvicinandosi alla finestra, ma Cesare lo prende per un braccio e lo sposta al lato della finestra)
CESARE – Ma va cha gh’è da sta al’èrta, vardas ben in gir ,vardà a bas, vardà in sö, a vardà a destra, a vardà a sinistra, mai da fidas da nisun. Par esempi cunosat Piero Caramèla?
LUIGI – Certu ch’al cunosi.
CESARE – Ch’al le, ch’al le, sta mia fidat da ch’al le.
LUIGI – Parchè cusa gh’al?
CESARE – Ma vedat mia quanti caramèli ch’al ciöcia, al vegn föra din ca, e tach ch’al smet in boca na caramèla, e al la ciöcia, al va in ustoria, e tach n’atra caramèla, e al la ciöcia. Sèt cusa völ di?
LUIGI – A völ di ch’agh gnarà al diabete.
CESARE – No Luigi, sta al’erta, intant ch’al ciöcia na caramèla, at varda, al ta spia.
LUIGI – Ma me a m’an su mai acort.
CESARE – Ecome, e n’atar l’è Giani Mosca, quel vè l’è an spiun. Sat ved, al taca stat adre, par vedar induva at vè.
LUIGI – Valà che te t’esageri, te at pensi che töti i ta spia
CESARE – Spostat da la fnestra ch’it ved, fa cume me, e s’at vö vardà föra fa acse, varda. (Luigi sull’altro lato della finestra cerca di imitare Cesare nell’avvicinarsi lentamente per guardare fuori) Va pian, sta al’erta. Varda pian föra sa vegn an qualdun.
LUIGI – Ma chi vöt cha vegna.
CESARE – Parla pian ch’it sent. (Mentre i due sono in questa posizione vicino alla finestra entra in casa Ermes sorprendendo i due).
Scena 8
Ermes Luigi Cesare
ERMES – (Entrando va immediatamente a sedersi spaventando Luigi e Cesare) Luigi! Luigi! Ve che sculta! Subit!
LUIGI – Che squai!
CESARE – Ohh.
ERMES – Ve che Luigi!
LUIGI – Ma tu bèla det mela volti che te at pö mia vegnar in ca mia atse! Gh’è mia al campanèl insoma!
ERMES – Ma scultum, ve che cha gh’hu na roba impurtante da dit!
CESARE (avvicinandosi a Luigi) Va da mia fidat, sta al’erta, varda che facia ch’al gh’ha ch’al le, me a vaghi ma te vardat ben in gir. (esce guardandosi sospettoso in giro).
ERMES – Ma insoma a vet Luigi, lasa perdar Cesar Galetina, cha gh’hu l’ultima nutisia da dit.
LUIGI – A vegni, a vegni.
ERMES – Sentat šo che, e sculta ben quel cha dighi.
LUIGI – (sedendosi vicino ad Ermes) Ma se sta calmu, dim quel ch’at gh’è da di.
ERMES – Stanot è sucès na roba varda cha su mia cuma dit.
LUIGI – E’ mort al Sindach?
ERMES – No. (Luigi dispiaciuto)
ERMES – A gh’èt presente.
LUIGI – Cosa?
ERMES – A gh’èt presente cla grosa piopa cha gh’è davanti al municipiu?
LUIGI – Ohh, na gran bèla pianta, la gavrà almen cent an.
ERMES – Ben stanot i la taida.
LUIGI – Taiada!? Ma ta schersarè mia né?
ERMES – Ma qual schersà, at vè a vedar, lè la sbaltada in meša a la piasa. E u senti di che pare, pare né, pare cha sia sta an qual comunista.
LUIGI – Vè sta mia vegnar che cun li tu soliti foli nè!
ERMES – Ma lu mia det me, i la diševa dal tabachin sota i portach. I diseva atse parchè la piopa la fava ombra giöst in dla fnestra induva gh’è la camera dal sindach, e alura giösta par fagh an dispèt, pare che i comunisti i l’abia taiada.
LUIGI – Ma figurat se me a credi a na roba dal genar, me cha su an comunista l’avres mai taiada, na pianta acse bèla e inteligente. . .
ERMES – Inteligente?
LUIGI – Inteligente se, pensa che d’avton li foi inveci da cascà par tèra l’indava sö in ciel.
ERMES - In ciel? E parchè andavli in ciel?
LUIGI – Parchè a forsa da sentar töti cli balusadi chi fa in cumun l’is vergognava da cascà le par tèra propria davanti al Municipiu.
ERMES – Alura i’era foi comunisti.
LUIGI – Ma lasa le, ad sicur i comunisti comunque inveci ad taiali li pianti l’è pusè facil chi ia sumna, a taiali inveci i’è töti chi’agricultur demucristian.Te varda se in di camp at vedi ancor dli pianti, öna cl’è öna la gh’è mia. Ma th’at ricordat mia che bèi rivai cha gh’era na volta, e quanti pianti, gh’è pö gninte!
LUIGI – Ma l’è listes.
LUIGI – No l’è mia listes. E’t mia sentì che al clima dla tèra le dre cambià, la tèra la sa scalda sempar da pö, varda che inveran ch’om pasà, gh’è mai sta fred.
ERMES – L’è vera me par la Vigilia ad Nadal a vulevi andà a fa al bagn in dl’Usun.
LUIGI – La culpa l’è a dl’anidride carbonica, è dre stravolgias töt, e li pianti caru al me Ermes i’asorbe l’anidride carbonica, ma si sagueta a taiali e mia piantali a suced an macèl. E se me fos in comun inveci cha gh’è chi bun ad gnint le, a töti quei cha gh’ha dla tèra i’oblighi a metar šo dli pianti, su mia ogni biulca ad tèra dies pianti.
ERMES .- Me varda cun la tèra cha gh’hu al masim a pos metar šo na gamba ad salada. Ma cambiando discurs èl vera chè gni al pret che da te a da la benedisiun.
LUIGI – Ma cherasa, ma chi ta det na roba dal genar? In ca mia di pret am vegn mia dentar.
ERMES – Ma la Caliope am la det.
LUIGI – La Caliope! Cha le l’è na dona falsa cha su mia.
Scena 8
Luigi Ermes Luciana
(Luciana entra veloce in scena con una busta in mano)
LUCIANA – Vè Luigi am su dasmengada da dagh la bösta al pret.
LUIGI – Ma che bosta?
LUCIANA – Ma par la benedisiun cl’è gni a da prema.
LUIGI – Ah . . . anca i besi! ( Luigi non fa in tempo a replicare che Luciana è già uscita di casa,rimanendo molto imbarazzato per la figura che sta facendo con Ermes, che lo guarda come per cercare spiegazioni. Poi trova una scusa per entrare in cucina)
LUIGI – Ohh mè gni in ment cha gh’è da tö šo la pastiglia dla presiun. (entra nell’altra stanza)
(Musica)
FINE PRIMO ATTO
* * *
SECONDO ATTO
Scena 1
Luciana - Rino a seguire Luigi
(Scena vuota, poi entrano dalla cucina Luciana e Rino che ha un sacchetto in mano)
RINO – Alura grasie né Luciana.
LUCIANA – Ma grasie ad cosa, fin che li galini li fa, grasie a te par i pumdor, ma digal al pret né che i’ov at iu dat me.
RINO – Ma al la sa vè Luciana, al fa da cli fartadi
LUCIANA – Alura va ades ch’at veda mia Luigi.
RINO – L’è vera s’am ved al tu om a su a post. (In questo momento entra Luigi)
LUIGI – E te cusa fèt che?
RINO – Ehh . . . su gni a . . .
LUIGI - Va che che dli campani agh né mia da sunà vè.
LUCIANA – No ma l’è gni a . . . le gni a purtam suquanti pumdor.
RINO – Se i pumdor.
LUIGI – Ma i sarà mia quei cha nas in dl’ort dal pret.
RINO – Certu.
LUIGI – Me chi le i magni mia ad sicur.
RINO – Ben ma parchè, iè anca benedet.
LUIGI – Tu det che me dal pret a voi gninte, e agh daghi gninte va ben! Gnanca n’ov d’americanina. Vè cusa gh’èt in chal sachèl le?
RINO – Che? A gh’hu . . .
LUCIANA – (intervenendo) A iè i pumdor ch’al ma purtà. (Luciana va verso Rino per prendere il sacchetto)
LUIGI – No no, lasa sta, che chi pumdor le a sià tegna al pret.
LUCIANA – E va ben, alura Rino magni te, e la prosima volta pensagh ben a sura prema da purtas di pumdor.
RINO – Va ben, av salöt
LUCIANA – Ciau Rino e grasie listes. (Rino esce)
LUIGI – Tal sé che la roba dal pret la voi mia, tantu menu i su pumdor nasì in dal su ort, ad banda la ciesa.
LUCIANA – A vedi che quand a ti magni, at di sempar che di pumdor atse bun at né mai magnà.
LUIGI – Ma parchè èi quei dal pret?
LUCIANA – Certu.
LUIGI – E’cu cusa l’era chal savur d’acid ch’as senteva. (Rientra Rino)
LUCIANA – Ohh cusa gh’è Rino?
RINO – Ehh, a vulevi digh a Luigi cha gh’u pensà a sura, e alura la prosima volta inveci di pumdor, av porti di fasoi, va ben?
LUCIANA – Se grasie.
LUIGI – No, a voi gnint dal pret a vulì capil insoma!
RINO – Alura . . . av porti gnint.
LUIGI – Brau, atseta at pö sta anca a ca tua.
LUCIANA – Ma dai.
RINO – Va ben arvedas. (Rino esce di nuovo accompagnato da Luciana)
LUCIANA – Ciau Rino. Varda s’at gh’è da tratà acse al sagrestan.
LUIGI – Ma apunto parchè l’è al sagrestan vè. Va che i sagrestan a i’è di mes pret.
LUCIANA – Ma puvret, al fa gnint da mal, al iöta al pret, al suna li campani.
LUIGI – Apunto! Al suna li campani. (Iniziano in quel momento a suonare le campane) E’t vest? L’è andà a ca ad cursa par sunà li campani, cusa gh’è ades da sunà?
LUCIANA – L’è al segn che dman l’è festa, e gh’è la mesa.
LUIGI – E me cusa m’interesa.
LUCIANA – Ma dai, me quand ia senti a pensi sempar quand li sunarà par al matrimoni dla nostra Elena. (Luigi guarda male Luciana)
LUIGI – Te s’at di ancor na roba acse, me al segn th’al faghi in dla testa!
LUCIANA – Ma varda ch’am la det anca la smana pasada che in avton i vures spusas.
LUIGI – Adritura! In avton! In ciesa! Cun Feramenta Padana!
LUCIANA – Ma Luigi pusibul ch’at prova mia a vigh an po ad fede.
LUIGI – Me a gh’lu ša, la mè fede l’è pulida, ciara, in dal culur pusè bèl ch’ahg sia: Al culur ros!
LUCIANA – Varda che al ros l’è anca al culur ad l’inferan. (rientrando nell’altra stanza)
LUIGI – Ma qual inferan vè, l’inferan l’è quand a senti cli campani le, quel l’è inferan. (entrano Elena Elvis)
Scena 2
Luigi - Elena - Elvis
LUIGI – Vè pütleta brava ch’at sé che.
ELENA – Cusa gh’è?
LUIGI – Ma det tu madar ch’at gavresi intesiun da spusat?
ELENA – Se, nuatar sevum dre pensà da spusàs in avtom.
LUIGI – Ma induva?
ELENA – In ciesa.
LUIGI – Scordatal! Te in ciesa th’at maridi mia!
ELENA – Varda che me su magiurene e ma spusi induva agh nu voia.
LUIGI – Ricordat ben Elena che s’at fè na roba dal genar, l’è al tort püsè gros cha th’am posa fa.
ELVIS – Mah . . .
LUIGI – Te tasì! Ch’at centri mia !
ELENA – No pupà lu al centra, parchè sa ma spusi, ma spusi cun lu!
ELVIS – E me ma spusi cun le.
LUIGI – Ohh ma am tulì anca in gir? Vè Feramenta Padana . . .
ELENA – Pupà! Ades basta né! Al mè murus as ciama mia Feramenta Padana, as ciama . . . ma Diu gh’hu pö in ment (Voltandosi verso Elvis) cum’èl cha th’hat ciami?
ELVIS – Elvis.
LUIGI – E’cu mèi amo, Elvis Presley.
ELENA – Pupà lasa le, e rispetal parchè an de al sarà anca tu šenar.
LUIGI – Ma chi?
ELVIS – (masticando una cicca e facendo girare con una mano una delle catene che indossa) Sares me.
LUIGI – Te?
ELVIS – Al la sa ben cl’è atse, e ch’al voia u ch’al voia mia al gh’ha at tö šo l’oiu.
LUIGI – Vè pütlet! Sta mia parlà a me da tö šo l’oiu né!
ELENA – Ve via ch’andom dad la cl’è mèi.
LUIGI – E lu cusa vegnal a fa dad la?
ELENA – Parchè stasera a sta che a sena cun nuatar. (entrano nell’altra stanza)
LUIGI – Che a sena cun nuatar! Varda ch’as cava cli cadeni le nè, chal vegna mia a tavula cunsà atse che me al tachi via taga al lampadari. (suonano alla porta e Luigi va ad aprire a Caliope)
Scena 3
Luigi - Caliope a seguire Luciana
CALIOPE – Ciau Luigi, a gh’è la Luciana?
LUIGI – La gh’è, la gh’è, l’è in cusina a parcià da sena, stasera a gh’oma ospite Elvis Presley.
CALIOPE – Elvis Presley? Ma èl mia ša mort?
LUIGI – Ma qual mort, s’at ve dad la agh né uno ugual identich, ach manca sul la chitara.
CALIOPE – Ma me su gnida sul a vedar se la Luciana stasera la gneva al Rosari.
LUIGI – Varda s’at gnevi cinch minù fa quand a sunava li campani at sentevi an rusari.
CALIOPE – Ah ma al su da che rusari at sé dre parlà,pensa cl’è at sé bèla andà in ciesa e prega al Signor, me töti i de vedi l’ura d’andà in ciesa.
LUIGI – Me inveci a vedi l’ura da sta föra. (entra Luciana)
LUCIANA – Oh s’at sé che Caliope, a gh’evat ad bisogn?
CALIOPE – Su gnida sul par vedar se stasera at gnevi al rusari.
LUCIANA – Certu ca vegni.
CALIOPE – Alura a pasi a töt an quart a li nov.
LUIGI – Se pasa a töla, talsè gh’è tanta strada da fa.
LUCIANA – Sta mia scultal vè, talsè che Luigi l’è an bastian contrari. (suonano alla porta e Luciana va ad aprire)
Scena 4
Luigi - Luciana - Caliope - Rino
LUIGI – Me insoma su sempar quel cha gh’ha tort.
LUCIANA – Oh s’at sé ancor che Rino.
RINO – (entrando) Scusè sa su mo che, ma su smengà da div che stasera gh’è mia al rusari.
CALIOPE – Come al gh’è mia!
LUIGI – Ma ve ancor a purtà cli bèli untisi che.
LUCIANA – Ma lasa le Luigi, sta mia scultal vè, ma parchè a gh’è mia al rusari?
RINO – Al pret al gh’ha mia temp.
LUIGI – Certu al gh’ha d’andà a šugà a biliard in ustoria.
RINO – No l’è mia par quel.
CALIOPE – Ben ma al foma listes tra nuatar, ah?
LUCIANA – Certu.
CALIOPE – Magari che in ca tua.
LUIGI – Agh né dobi! Me che a ot e meša a daghi al cadnas a töti li porti! (dicendo questo si toglie la giacca la mette sull’attaccapanni e si appresta ad entrare nell’altra stanza) Va se me gh’hu da cuntinuà a sta che a sentar dli robi dal genar. (poi si ricorda che di la c’è il fidanzato della figlia) Ah ma però dal la gh’è Feramenta Padana . . . ben vè l’è la volta buna ch’agh cavi an qual urcin. (esce)
RINO – Ma va che al tu om al va ad sicur a l’inferan.
LUCIANA – Vè ma an certu punto as rangiarà no.
CALIOPE – No vè, te at sé su muier, se lu al va a l’inferan bisogna che te th’agh vaga adre.
LUCIANA – Ma cherasa!
RINO – Vè Luciana ma sèt cusa ad pudresi fa, ades mè gni in ment na roba. (prendendo da una tasca un Santino) Prova a metagh in dla giacheta ch’al Santin che.
LUCIANA – An Santin? (prende in mano il Santino che Rino gli ha dato)
CALIOPE – Al gh’ha rasun Rino prova.
RINO – L’è al Santin dla Madona dli Grasi, chisà cla faga an miracul, e che Luigi al posa cambià.
LUCIANA – In dla giacheta?
RINO – Se tha gh’hal meti in dal bisachin.
LUCIANA – A ma pruvà costa gnint, nu pruvà tantu tanti cha su sul me. Th’at ricordat quant a ta mè purtà da Lourdes ch’al canestrin d’acqua benedetta.
CALIOPE – Se du ani fa quant a su andada a Lourdes cun al Pret. (nel frattempo mette il Santino nelle taschino della giacca di Luigi)
LUCIANA – Ben sperando cha püdes servar a quèl, na sera in dl’acqua gh’hu cot dentar i turtèi.
RINO – E cusa è sucès?
LUCIANA – Ma gninte è sucès, dop sena però al sé mes a cantà “Tu scendi dalle stelle”.
CALIOPE – Ma alura l’acqua benedetta la gh’ha fat efet.
LUCIANA – No püsè che atar gh’ha fat efet cla butiglia ad lambrösch ch’al gh’ha bevì adre. Cara la mè Caliope . . . urmai mè u bèla pers li speransi par ch’al posa cambià.
Scena 5
Luigi - Luciana - Caliope - Rino
LUIGI – (rientrando in scena e rimettendosi la giacca) Intant che vuatar a si che a perdar dal temp me l’è mei cha vagha a fa quèl.
LUCIANA – Ma induva vöt andà cl’è quasi ura ad sena.
LUIGI – Induva a vaghi? Ma andrò in ciesa. (tutti rimangono sorpresi di quanto ha detto)
CALIOPE – Ma èt sentì cusa la det Luciana? Ma alura la Madona la fat al miracul! (inginocchiandosi e facendo il segno della croce e mettendosi a mani giunte)
RINO – Ma l’è vera! (anche lui si inginocchia e si fa il segno della croce).
LUCIANA – An miracul? Ma dabun Luigi? (anche lei si mette in ginocchio)
LUIGI – Ma dabun cosa? Ma cusa vè saltà in ment töti.
LUCIANA – Ma èt mia det ch’at vè in ciesa?
LUIGI – Ma va ch’u schersà, oh!
LUCIANA – Am pareva me stè sicur che in ciesa agh va mia. (alzandosi)
CALIOPE – Ah ma alura è sucès gnint. (alzandosi)
RINO – Che pecà. (alzandosi)
LUIGI – Scultem ades l’è ura cha lasegha le né, pruvè andà föra ad ca mia!
LUCIANA – Luigi sta mia fa al vilan.
RINO – A ma me ades a vagh.
LUIGI – E’cu brau, e te vagh adre.
CALIOPE – Ben ma parchè gontia d’andagh adre.
LUIGI – Tant al som ch’at pias al Rino.
CALIOPE – Ma chi lu ? Ma me am pias mia.
LUIGI – Ma valà ch’al sul me, Rino dag an basin a la Caliope cla spèta atar.
RINO – Ma pos dat an basin Caliope?
CALIOPE – Ma cherasa, sta mia scultal vè, figurat se me ades am basi cun te.
RINO – Ben ma me am dispiasares mia.
CALIOPE – Ma valà Rino, a vaghi cl’è mèi, ciau. (esce salutando)
LUCIANA – Ciau Caliope.
RINO – Alura agh vagh adre?
LUIGI – Ma su mia s’at vö pensagh a sura, varda te.
RINO – Va ben agh pensarò a sura. (esce salutando)
LUCIANA – Arvedas Rino, ma cusa vèt a metagh in dla testa puvret.
LUIGI – E dai, a di sempar cl’è an puvret. Me su an puvret vè.
LUCIANA – In dla testa ! (Luigi rimane sorpreso dalle parole delle moglie,mentre
rientra in scena Rino)
RINO – Luigi a gh’hu pensà a sura.
LUIGI – E alura?
RINO – U pensà cha vaghi mia adre a la Caliope.
LUIGI – Cume mai?
RINO – Parchè gh’hù ša al pret ch’am comanda, dopu a gh’avres anca le.
LUIGI – Sinò at moli al pret, che atseta dopu li campani a sia suna lu.
RINO – No, pos mia, lu la fat tant par me, al pret l’è la persona pusè buna e inteligente che me cunosa.
LUCIANA – L’è vera Rino.
LUIGI – Ohh, ben vè th’agh pensare te.
RINO – Alura av salot ancor.
LUIGI – A vegni anca me. (esce insieme a Rino)
LUCIANA – Sta mia via tant. (Luciana ritorna in cucina)
Scena 6
Elvis a seguire Cesare
(Dopo che Luciana è rientrata, dall’altra stanza entra in scena Elvis, il quale balla ascoltando la musica con le cuffiette e lettore MP3. Poco dopo si sente chiamare da fuori)
CESARE – Luigi! Luigi| (nessuno sente, tanto meno Elvis che sta ascoltando la musica)
Luigi! Luigi! (Cesare non udendo risposta si decide di entrare in casa, aprendo la porta piano piano guardandosi sospettoso in giro. Elvis che è girato di spalle non si accorge del suo ingresso)
CESARE – Ohhh! (Finalmente Elvis si accorge di Cesare e si toglie le cuffiette)
CESARE – Ma te chi sèt?
ELVIS – No te ch’it sèt? Me a su al murus a dla Elena.
CESARE – Ah al murus dla Elena, ma sèt sicur?
ELVIS – Come sa su sicur, ohh ma cus’èt bevì?
CESARE – No vè me a bevi mia, parchè sa bevi pos mia sta al’èrta.
ELVIS – Oh ma insoma, me th’am pari mia tant a post.
CESARE – Sta a l’èrta pütlet? (così dicendo gira intorno a Elvis incuriosito per il suo abbigliamento)
ELVIS – E ades cusa gh’èt da vardà?
CESARE – Scumeti che cun töt al fer cha’t gh’è ados ad lavuri a la Feramenta Padana.
ELVIS – No a faghi al disc jokey.
CESARE – E cusa fèt al parco giochi?
ELVIS – No al disc jokey! Quel cha met so i dischi.
CESARE – Ah, at fè al mecanich e at meti so i dischi di freni.
ELVIS – Vè scultum ben me ades a vagh dad la, te va a ca tua par piaser.
CESARE – E no, ades fin chè mia gni a a ca Luigi me a stagh che parchè atseta a staghi al’erta anca par lu.
ELVIS – Th’agh pensare te s’at gh’è da sta al’èrta, sta a l’èrta, sta a l’èrta. (rientrando in cucina)
CESARE – Va sa vaghi via, ma gnanca par sognu, Cesar al resta che, parchè gh’è mai da fidas, gh’è sempar da sta al’erta. (si avvicina guardingo alla finestra cercando sempre di non farsi vedere)
(Musica)
FINE SECONDO ATTO
* * *
TERZO ATTO
Scena 1
Luciana - Luigi
(Luciana sta rammendando delle calze rosse e Luigi cammina su e giù per la stanza)
LUCIANA – Cusa gh’èt insoma d’andà so e šo atse nervus, ades li campani li suna mia.
LUIGI – No, gh’hu atri campani ch’am suna in testa.
LUCIANA – Ades oltre che föra a gh’èt li campani ch’at suna anca in testa.
LUIGI – A voi di cha mè sucès na roba cha su mia bun da spiegam.
LUCIANA – Ohh ades cusa tè sucès?
LUIGI – Talsè che me a certi robi agh credi mia ad sicur, epöri mè sucès an fat.
LUCIANA – Ma che fat?
LUIGI – Stamatina quand a su andà a tö al giurnal, e sevi dre a pasà la strada le di fronte a li posti, ben u mia vest na machina che gneva so fort cha su mia, me che urmai sevi in meša a la strada am su vest bèla catà so. U mia fat in temp a fa gnint, ne a spustam, e su mia come la machina lè pasada e la ma gnanch tucà.
LUCIANA – Ma Diu Luigi!
LUIGI – La vècia Carulina Gobi, cl’era le e la vest töt, la fa “Al pöl andà a metar na candela a la Madona parchè me na roba acse lu mai vesta”.
LUCIANA – Ma Luigi! Ma l’è sta an Miracul!
LUIGI – Ma valà an miracul.
LUCIANA – Se, prova vardà cusa at gh’è dentar in dal bisachin.
LUIGI – Cusa vöt cha gabia dentar in dal bisachin. (guardandosi nella taschina interna della giacca estrendo il Santino)
LUIGI – Ma, ch’al Santin che da induva a saltal föra?
LUCIANA – At tlu mes me, sperando ch’at püdesi cambià an po, e par prutegiat, e la Madona dli Grasi la th’a salvà!
LUIGI – Ma valà.
LUCIANA – Se Luigi, se . . . An Miracul! L’è sta an Miracul! Elena! . . . (commossa corre in cucina, chiamando anche Elena, Luigi rimane da solo, e per un attimo fa il gesto come per gettare il Santino, ma poi ci ripensa e lentamente se lo rimette nel taschino)
LUIGI – La Madona la ma fat na grasia? Gh’è propria pö religiun.
Scena 2
Luigi - Ermes
ERMES – (entrando improvvisamente in casa) Luigi! Luigi! Ve che Luigi scultum! (si va a sedere)
LUIGI – Sta mai sunà al campanèl vè, mai.
ERMES – Ma gh’hu tropa prescia, ve che sculta, dai sentat šo che.
LUIGI – (andando a sedere vicino a Ermes) Dim, cus’è sucès stavolta?
ERMES – Stanot è sucès na roba varda.
LUIGI – E’ mort al Sindach?
ERMES – No. (Luigi sempre dispiaciuto) A gh’èt presente la strada cha va a li Crušeti?
LUIGI – Ohh sagh lu presente.
ERMES – Ben stanot ià taià i pai dal telefono, iè töti sbaltà in sla strada.
LUIGI – I pai dal telefono? Ma ch’ièl cha pudì fa na roba dal genar.
ERMES – Pare . . .
LUIGI – No eh . . .
ERMES – Eh se, pare, pare cha sia sta di comunisti.
LUIGI – No ma ades töt quel cha suced èl culpa di comunisti . . . am dit parchè i’avres taià i pai dal telefono?
ERMES – Ma th’al digh subit, parchè a li Crušeti gh’ha sta la murusa dal sindach, e acseta ades al pöl pö telefunagh, èt capì?
LUIGI – Ma figuromas se chestu l’è an mutivo valid par taià i pai dal telefono; però gh’hu pran piaser.
ERMES – Vedat mia par gninte te at sé an comunista.
LUIGI – Ben vè cusa vöt ch’at diga me ch’al sindach le, am pias mia.
ERMES – Ah ma al so, ades a vagh a digal anca a chiatar, dunca am manca: Magia, al Belgiu, e al Magnan. Ma che urè ades?
LUIGI – (guardando l’orologio) Li dies pasadi.
ERMES – Li dies pasadi, ma su mia sentì li campani sunà, te a i’èt sentidi?
LUIGI – Ma . . . me am par da no. (piuttosto imbarazzato)
ERMES – Ah l’è mia pö cume na volta quand li campani ia sunavi me.
LUIGI – Te? Ma parchè a sunavat li campani?
ERMES – Ma schersat, u fat tanti da chi’ani, ma te gh’hu idea ch’at sevi gnamo gni sta che, ta stavi ancor a Nuvelara.
LUIGI – Ah ma s’agh ghesi da sunà ades li campani, at gnaresi mia che dentar atseta cuma at fè; però avres mai pensà che te na volta at sunavi li campani.
ERMES – Ma caru te, me sunavi talment ben chi gneva sentar fin da luntan, pensa che an de è pasà anca al Vescuv.
LUIGI – E cusa al det al Vescuv?
ERMES – Ah ma al su mia l’è pasa e l’è andà. Varda che me a sunà a gh’èvi na sveltisia cha su mia a gh’la cavavi a ciapà sie cordi a la volta.
LUIGI – Ohh a gh’evat siè man.
ERMES - (si alza e mima quando suonava le campane) Ma l’è cume sa gh’es vi siè man, ciapa chesta, mola cl’atra, fermat cun n’atra, tira cl’atra, insoma li campani li sunava cl’era an spetacul, me a favi da par me quel che chi’atar agh vuleva in quatar.
LUIGI – Ma s’at sevi atse brau parchè èt lasa le?
ERMES – (tornando a sedersi) Parchè an de, talsè che me am pias a bevar an bicierin ogni tant, ben u sbaglià a ciapà na corda e su resta tacà via.
LUIGI – Tacà via!
ERMES – I ma catà dop do uri pien cume n’ov.
LUIGI – A forsa ad bevar tè impienì la pansa.
ERMES – No u impienì li mudandi. Da alura e quela al pret al ma pö fat sunà.
LUIGI – Ma alura te vulendo at saresi bun da sunà li campani.
ERMES – Ohh, ma schersat.
LUIGI – Ma töti li musichi?
ERMES – Ma töti.
LUIGI – Anca na musica tipo . . . (intona senza usare le parole “Bandiera rossa”, seguito anche da Ermes. Attirato da questa “musica” dall’altra stanza esce Elvis)
Scena 3
Luigi - Ermes - Elvis a seguire Elena
ELVIS – Ma che musica èla chesta?
LUIGI – (sorpreso nel vederlo) Prema ad töt te da induva vet?
ELVIS - Come da induva a vegni, a su dad la cun la Elena cha som dre a fa la lista da
quei d’invita a nosi.
LUIGI – Vè me am lasè föra da cla lista le né!
ELVIS – Verament agh l’om gnanca mes dentar.
LUIGI – Mei atse. (entra in scena Elena)
ELENA – Ma dai ve dad la cha finoma sta lista.
ELVIS – A vegni, pian n’atim.
ERMES – Ma alura l’è vera quel chu sentì dal tabachin.
ELENA – Cusa disi dal tabachin?
ERMES – No i dis cha va spusè in ciesa.
ELENA – Certu cha sa spusoma in ciesa anca se me padar al völ mia.
LUIGI – Te pütleta th’am farè morar da crepacör.
ERMES – Ohh che esagerasiun Luigi.
ELVIS – Me pensi ša a quand andaroma dentar in ciesa e magari cun la mè pütina
davanti cla porta i’anèi.
LUIGI – Ma parchè a gh’èt anca na fiöla?!
ERMES – Vè Luigi at sé nonu e th’al sé gnanca.
ELVIS – Certu ch’agh lu, parchè?
LUIGI – Parchè!!? Ma te a vöt tö uno che oltre töt al gh’ha ša na fiöla ?
ELENA – Pupà al gh’ha na fiöla in dal senso ch’al la adutada a distansa.
LUIGI – Chi lu la adutà na pütina a distansa? (rimanendo molto sorpreso)
ELVIS – Certu, le ša tri an cha lu adutada, la sta in Perù. E vuatar v’imaginè gnanca cume l’è bèl püdì iutà an pütlet a magnà, vestas e andà a scöla.
LUIGI – Ma . . . te mes cuma at sé, tè fat na roba dal genar.
ELENA – Parchè cuma èl mes pupà? Vedat chesta l’è la dimustrasiun che li persuni prema ad giudicali sares mèi cunosli, ve via.
ELVIS – Ciapa e porta a ca.
LUIGI – Vèè! (i due rientrano nell’altra stanza)
ERMES – (rialzandosi) Ben me ades a vaghi, a gh’hu da fa ancor an po ad gasetin in gir.
LUIGI – Ch’at vegna mia voia da di quel cha tè senti che né.
ERMES – Varda Luigi at dirò na roba, me gh’hu al sarvel divis a metà.
LUIGI – Al sarà divis a metà, però second me l’è piculin atse.
ERMES - Ben ad na banda al servèl al dis sta mia di gnint, tasi, da cl’atra inveci al dis dil, va a dil in gir, dil a töti, ben a vins sempar cla banda che, mai na volta ch’ahg la cava a fa almen an paregiu.
LUIGI – Se e dopu cusa fèt cun an paregiu.
ERMES – Ma a vaghi ai rigori.
LUIGI – Valà, me ades andares a tö an martèl par dat na martlada ad la banda dal servèl cha m’intendi me, a vedar se dopu al cambia idea.
ERMES – Ah ma gh’hu ša pruvà anca me, cla banda che lu mesa in punisiun, pensa che par cercà da fagh capì quel par siè mes am su lavà i cavèi sul dad sa, e pü gh’hu fat vardà la televisiun sul a cl’och che, ma gh’è sta gnint da fa. Im tuleva anca par al cul, parchè quel cha vedava cl’och che dopu a gh’la cuntava a cl’atar.
LUIGI – Ma che discurs lasa le valà.
ERMES – Ben a vaghi, as vedom Luigi.
LUIGI – E va in piasa e dil a töti né.
ERMES – At pö sta sicur. (esce, mentre nello stesso tempo entra Caliope)
Scena 4
Luigi - Caliope a seguire Luciana
CALIOPE – (entrando agitata) Luciana! Luciana!
LUIGI – Vè Luciana, Luciana, varda che che som mia a la fera ad Gunzaga.
CALIOPE – Ma l’è na roba importante induv’èla la Luciana?
LUIGI – Ma la sarà in cusina.
CALIOPE – Luciana! Luciana! (entra in scena Luciana)
LUCIANA – Ma sta calma cha rivi. Cusa gh’èt?
CALIOPE – Ma Luciana èt mia sentì che stamatina è gnamo sunà li campani.
LUCIANA – Ma verament gh’hu mia fat casu. Però u gnamò senti Luigi lamentas quindi ià mia sunà ad sicur.
CALIOPE – Ma cha sia mia sucès quèl, te Luigi sèt gnint.
LUIGI – A me tha ma dmadi? Ma gh’an fos sempar di mument atse bèi.
LUCIANA – Tasi Luigi sta mia di atse, che stamatina tè ricevì na grasia.
CALIOPE – Ma valà, Luigi al gh’ha vi na grasia.
LUIGI – E’cu al sevi me. (entra in cucina)
L11UCIANA – Ma se la Madona dli grasi la fat an miracul.
CALIOPE – An miracul? (facendosi il segno della croce) Ma al sarà mia sta al Santin ch’a teva dat al sagrestan.
LUCIANA – Ma se, pensa cl’era dre pasà la strada in paes e na machina la gh’hè pasada at survia cun töti li rodi . . .
CALIOPE – Cun töti e quatar?
LUCIANA – Se, ansi cun al cioch cha gh’è sta è gni föra la röda da scorta e gh’è pasà ad survia anca quela, e pensa lu l’è restà in pe sensa gnanca an sgrafun.
CALIOPE – Ma chesta l’è na grasia dabun.
Scena 5
Luciana - Caliope - Ermes
ERMES – (entrando improvvisamente in scena) Luigi! Luigi! Sculta Luigi!
LUCIANA – L’è dad la Luigi.
ERMES – Ma come l’è dad la, ma ciamèl subit ch’as senta che ad banda me. (sedendosi) cha gh’hu na roba grosa da cuntagh. Ma ciamèl.
LUIGI – (entrando in scena) Va chu sentì, i fa sensa ciamam.
ERMES – Ma vè che Luigi, ve che subit.
LUIGI – At sé pena andà via, at sé bèla turnà indre.
LUCIANA – Insoma dis cusa l’è sta roba.
ERMES – Al dighi, ma talsè che Luigi me a voi cha th’at senta che ad banda a me.
LUIGI – (mentre si va a sedere accanto a Ermes) Alura cus’è sucès stavolta?
ERMES – Alura Luigi stanot. . .
LUIGI – Oh ma li robi li suced sul a la not!
ERMES – Stanot, a gh’èt presente, a gh’èt presente quèl cha tu det prema?
LUIGI – Se, a th’a mè det ch’ia taià töti i pai dal telefono.
ERMES – Brau, ben ia mia taià sul quei, sèt cusa ia taià anca?
LUIGI – Cosa?
ERMES – Ià taià töti li cordi dli campani!
CALIOPE – Ma Diu!
LUIGI – Ohhh! Sempar mei queli che li cordi di mè salam.
LUCIANA – E’cu parchè stamatina ià gnamo sunà.
ERMES – Töti siè li cordi e, pare . . .
LUIGI – Varda vè Ermes.
ERMES – (facendo cenno di si con il capo) Pare sia sta an qual comunista.
LUCIANA – Ades Luigi i darà la culpa a te, i sa töti ch’at sé an comunista, e at suporti mia li campani.
LUIGI – Ohhh.
CALIOPE – E ades cuma foma sensa li campani?
LUIGI - Ma cara Caliope stoma in silensiu, senti cuma sa sta ben. (si sente chiamare da fuori)
CESARE – Luigi! Luigi!
LUIGI – A parte Cesar Galetina che cume al solit al sbraia. (va alla porta per aprirgli).
CESARE – Luigi! Luigi!
Scena 6
Luigi - Caliope - Luciana - Ermes - Cesare
LUIGI – Vè dentar dai.
CESARE – (si appresta ad entrare ma vedendo tanta gente si ferma sulla porta) Oh quanta gent, tropa gent, Luigi sta mia fidat, sta a l’èrta.
LUIGI – Ma insoma a vet dentar se u no.
CESARE – Luigi va che me a th’lu bèla det ancor, sta mia fidat da cla gent che, varda che faci cli gh’ha, sta al’èrta e sta mia andà via . . . (interrotto da Luigi)
LUIGI – Ben te ades intant prova andà da via al cul! (chiudendogli la porta in faccia)
LUCIANA – Ma dai Luigi.
LUIGI – Ma insoma ma an certu punto al ma stofa!
LUCIANA – Forsi sares mei ch’at gh’esi d’andà a lèt, at sé sta föra töta not par andà a lumaghi.
CALIOPE – Ohh, ma a th’agh n’avresi mia an poghi da dam cl’im pias atse tant.
LUCIANA – Am poghi, l’è gni cha cun na lumaga.
ERMES - Sempar mèi che an lumaghot. (ride)
CALIOPE – Ma me a voi sentar li campani, parchè me quand a suna mesdè su sempar abituada cha böti šo la pasta, ades cuma faghi?
LUCIANA – Ben ma gh’èt mia n’arloi u na sveglia par vedar quand a l’è mesde?
CALIOPE – No, me a su abituada atse, inco su gnanca sa magni.
LUCIANA – Ma ve che a magnà a ca nostra.
CALIOPE – See! Ma pos?
LUIGI – Noo! Agh né dobi, se ades a suna mia pö li campani l’è mia an problema miu.
ERMES – Am sa che inveci al sia an problema tuo.
LUIGI – Parchè?
ERMES – Parchè pare, pare né, che induva è sta taià li cordi i’abia catà an fasulet ros.
LUCIANA – An fasulet ros?
CALIOPE – Ma Luigi agh la mia ados al su di fasulet ros.
LUCIANA – Brava Caliope, induva gh’èt al tu fasulet Luigi? Quel ch’at gh’è sempar ados?
LUIGI – Ma cusa vöt cha sapia me, ansi ades a vaghi a sercal. (entra nell’altra stanza)
CALIOPE – Ma al sarà mia sta Luigi?
LUCIANA – Ma no varda a sares prunta a metagh la man in sal foch. Ansi do man, no l’è mèi öna. (suona il campanello)
Scena 7
Luciana - Caliope - Ermes - Don Marco a seguire Luigi
LUCIANA – (va ad aprire a Don Marco) Ah ma l’è lu siur Arcipret, ma al vegna dentar.
DON MARCO – Buongiorno a tutti. (tutti lo salutano)
LUCIANA – Don Marco om savì ch’ià taia li cordi dli campani.
DONA MARCO – Purtrop.
CALIOPE – E adès Don Marco?
DON MARCO – Ades ia giustoma, ades però a vuria parlà privatamente cun Luigi gh’èl
mia in ca?
LUCIANA – Se, al ciami subit. (va a chiamare Luigi)
CALIOPE – Intant cha riva Luigi Don Marco püdresal mia cunfesam?
DON MARCO – No Caliope, n’atra volta, ades am par mia al casu.
ERMES – Ma che pecà a fèt ch’at vö sempar cunfesat? A vèt a galini?
CALIOPE – Ma tasi, cuma fèt a savil? (a voce bassa vicino a Ermes)
ERMES – Parchè me su tot da töti.
CALIOPE – Ma tasi cha gh’è al pret.
ERMES – Se tasi cha gh’è al pret, ma s’at gh’è da cunfesat dopu a gh’èt mia da digal, pensa putost che copia cha saresum nuatar du, te at vè a ciavà li galini, e me ia magni.
(rientrano in scena Luciana e Luigi)
LUIGI – Cusa vuleval da me, cha gh’u mia temp da perdar.
DON MARCO – Vulevi parlagh in privà.
CALIOPE – Alura am toca andà via anca me.
ERMES – (alzandosi) Se vè, ve via ch’at cunfesi me Caliope.
CALIOPE – Mh te, at sé mia an pret.
ERMES – No però am pias al vin Sant. (i due escono salutando)
LUCIANA – Alura a vaghi dad la anca me, arvedas Don Marco.
DON MARCO – Arvedas Luciana. (i due rimangono soli nella stanza, Luigi girato non guarda Don Marco manifestando un certo nervosismo)
DON MARCO – (estraendo un fazzoletto rosso) Luigi su gni a purtagh indre chestu. (porgendoglielo mentre Luigi si volta)
LUIGI – Ma l’è mia miu chal le.
DON MARCO – Ah se, ma che stranu parchè a gh’è anca sö do letri, Elle e Gi,varda casu li püdria esar li iniziali dal su nom e cugnom.
LUIGI – Alura l’è miu! (prendendoglielo in malo modo) E ades al ma scusa ma me gh’hu da fa.
DON MARCO – Se al lasi pör andà, ma prema al gavres da dim cume mai chal fasulet le lu catà propria induva stanot ia taià li cordi dli campani.
LUIGI – (rimane un attimo in silenzio) Alura se propria al völ savil, a taià li cordi su sta me! Agh lu det ancor che me cli campani le ia supurti pö! Va ben!
DON MARCO – Forsi as rend mia cunt da quel cla fat, ma in ogni modu gh’hu mia intesiun da denuncial, però am piasares savì na volta par töti parchè a gh’la at se tant cun la ciesa e cun i pret.
LUIGI – A dila töta anca par i demucristian!
DON MARCO – Ma Luigi lu al parla sempar cuma sa fosum indre da trent’ani, al varda cha soma in dal dumela, i partì iè cambià . . . ades a gh’è Berlusconi. . .
LUIGI – Cusa al det? Numinà chal le in ca mia! mai!
DON MARCO – Ohh, ma al sarà mia al diavul.
LUIGI – Al varda, l’alsa mia tant la vus che sal gh’es da sentar, dman al va in televisiun a di cl’è al diavul. E pu Don Marco lu al sa mia quel chu pasà me.
DON MARCO – L’è quel che me vuria capì.
LUIGI – In temp ad guèra, me sevi an pütlet, me padar a gh’levi mia, ma gh’evi an siu ch’am fava praticament da padar, na sera i fascisti i’è gni töl, (Commosso) e me lu pö vest. A gh’era al pret dal paes ch’lera sempar insiem ai fascisti, e par lor al fava anca la spia, maledet d’an pret! Agh vulevi acse ben a me siu . . . (piange sedendosi)
DON MARCO – Am dispas par tu siu, i pret, iè om cume töti ch’iatar e anca lor i pöl sbaglià.
LUIGI – Ah ma l’è trop comoda. (piange)
DON MARCO – (mettendo una mano sulla spalla a Luigi) Quei iè sta an bröt, e cuma at disevi par chal pret le, agh né sta anca atar che mort a causa dal fascismu e anca par man di partigian.
LUIGI – Sul par na giustisia!
DON MARCO – Gh’è mia nisuna giustizia cha giustifica ad püdì masà na persona.
LUIGI – Li paroli bèli a sfa prest a dili Don Marco, ma bisogna esagh dentar par capì.
DON MARCO – Ades pensa, su mia parchè, mè gni in ment an pret che cun al Fascismo la riscià tant, èt mai sentì parlà da Don Primo Mazzolari.
LUIGI – Se, chal pret cha gh’era a Bošul, al su chl’era cuntra al fascismo, ma l’era mia certu an comunista.
DON MARCO – Però sa gh’era dli robi giösti cha fava i comunisti al gh’eva mia certu vergogna a dil, cume dal rest a dagh ad l’asan ai demucristian. Parchè lu prema ad töt la sempar iutà i puvret, e al vuleva mia vedar iungiustisi cha gh’èra cuntra la puvra gent.
LUIGI – Quel se l’è an pret cha gavres dat la man.
DON MARCO – E me Luigi am la dèt mia la man? (Luigi rimane sorpreso, si alza e non sa cosa fare) A vedat Luigi, la storia la s’insegna tanti robi, propria par questo gh’oma d’imparà da sercà töti insiem da mia pö ripetar i sbagli chè sta fat.
LUIGI – Ma . . . at gh’è mia töti i tort.
DON MARCO – Alura am la dèt la man?
LUIGI – Ma a vöt dam la man anca su taià li cordi dli campani?
DON MARCO – Ma Luigi lu pena det, questo al val anca par me, parchè pos mia predicà a na manera e cumpurtam a n’atra, e anca sa tè fat na stupidata atse, su prunt a dat la man. (si danno la mano)
LUIGI – Avres mai pensà da da la man an pret.
DON MARCO – A ma gnanca me a te, e ades a speraria tant da vedat in ciesa.
LUIGI – Ah ma agh su ša sta.
DON MARCO – Come th’agh sé ša sta? Ma me al sevi mia.
LUIGI – L’è sta che stamatina am su salvà, su mia come da na machina ch’era dre a vegnum ados, e le a gh’era la Carulina Gobi cla fa “A ma l’è mèi ch’at vaga a metar na candela a la Madona”. Alura, l’è sta, su mia, cume an fölmin a ciel seren, e alura am su fat curagiu e, e su andà dentar in ciesa.
DON MARCO – Brau Luigi tè fat la roba giösta.
LUIGI – E pü quand a su sta a ca, u scupert che mè muier la meva mes an Santin dla Madona dli Grasi dentar in dal bisachin.
DON MARCO – Questa se cl’è na grasia vera Luigi. L’è stada brava la Luciana.
LUIGI – Ma cusa diral da me al Signor dopu töt quel chu fat e u det cuntra da lu?
DON MARCO – Al Signor al ta dmanda mia cusa tè fat ier, ma al völ savì cusa ad farè ad man. Li porti dla ciesa iè sempar verti a töti, e certi volti anca sa duvres gnanca dil, a vures mia vedar vegnar dentar certa gent, ch’as mèt in prema fila, e cha iè in prema fila anca a fa disunest e a cumpurtas mal. Ma me a voi ben a töti, e anca a te, che anca sa tu mai vest in ciesa e at la pensi a töt atra manera, ben te at sé n’esempio dna persona cha fat sempar al su duver, unest, e tacà a la famiglia, na vera famiglia!
LUIGI – Se però se ades me fiöla la spusa “Feramenta Padana” la ruvina töt. (suona il campanello d’ingresso)
DON MARCO – Ma valà, cl’è an brau pütèl.
Scena 8
Luigi - Don Marco - Rino
LUIGI – (apre la porta al sagrestano) Ohh va chi gh’è.
RINO – (entrando) Buongiorno.
DON MARCO – Ohh ma cuma at sé agità Rino.
RINO – Siur Arcipret è rivà i carabinier, bisogna ch’al vegna cha gh’è da fa la denuncia.
DON MARCO – Ades a vegni ma gh’è da fa nisuna denuncia.
RINO – Ma come? E li cordi dli campani?
DON MARCO – Li cordi ia giustoma, andom.
RINO – Però bisogna fa a la svelta a giustali sinò perdi l’alenament.
LUIGI – Vè Rino sinò sat vö mia perdar l’alenament at ve che da me, le da dre a gh’ho na montagna ad legna da sciapà.
RINO – Va ben, se casu agh pensarò.
LUIGI – Se ma fa la svelta a pensagh, sinò cuminci a sciapala me.
RINO – Va ben.
DON MARCO – Andoma dai, alura Luigi, as vedom né?
LUIGI – Se, pöl das. (appena usciti Rino rientra subito pensieroso)
LUIGI – Cusa gh’èt Rino?
RINO – Luigi, l’è cha gh’hu pensà a sura.
LUIGI – Ah se, brau.
RINO – U pensà cl’è mei ch’at cumincia te a sciapala.
LUIGI – Ahhh.
RINO – Ciau. (esce) (Si salutano e Luigi si risiede rasserenato ed estrae il Santino guardandolo e riflettendo tra se, subito dopo entrano provenienti dalla stanza interna Elena e Elvis)
Scena 9
Luigi Elvis Elena
ELENA – Ades andom da tu madar par vedar chi invità di tui.
ELVIS – A me minim a gh’hu dušent persuni.
LUIGI – Vè ma èli töti cume te ?
ELENA – Cuminciat pupà.
LUIGI – Ma no, putost va che in dla lista bisogna ch’am metiga anca me.
ELVIS – Ah al völ mia perdar al disnà.
LUIGI – No a vöi mia perdar la mesa.
ELENA – Ma pupà cusa dit?
LUIGI – Quel chu det, a nosi a vegni anca me. (entra nell’altra stanza)
ELVIS – Ma cusa gh’hal tu padar, al gh’ha na facia cha su mia.
ELENA – Ma su mia, ades al völ vegnar anca in ciesa.
ELVIS – Me agh fares pruvà la fevra.
ELENA – Ma valà, andom. (i due escono, subito dopo entra Luciana)
Scena 10
Luciana a seguire Luigi e Cesare
LUCIANA – Ma induva ontia mes al pruvin. (guarda nei cassetti) A val che, bisogna ch’agh prova la fevra ad man al völ andà a mesa. (rientra in cucina e poco dopo esce Luigi con il braccio chiuso perché ha su il termometro)
LUIGI – Va sa gh’hu da pruvam la fevra, gnanca fos an pütin, al savrò mia sa gh’hu la fevra u no. (si sente chiamare fuori)
CESARE – Luigi! Luigi!
LUIGI – E’cul che.
CESARE – Luigi! Luigi am sentat?
LUIGI – Ma ve dentar ignorante. (Cesare entra con modi sempre molto sospettosi)
CESARE – Luigi, sta al’èrta vè, e sta mia fidat.
LUIGI – Ma se stagh al’èrta, però . . .
CESARE – Però cosa? Cus’è sucès? Th’al digh sempar, da sta al’èrta.
LUIGI – At gh’è rašun bisogna sta al’èrta, parchè at pudresi cambià e esar pö te.
CESARE – Sat sé mia pö te, at sé n’atar!
LUIGI – Propria.
CESARE – Luigi ma s’at sé natar te induva sèt?
LUIGI – Su sempar me! Su n’atar, ma su sempar me!
CESARE – Luigi èl mia mèi cha th’at prova la fevra?
LUIGI – Anca te! (Prendendo il provino) A gh’hu ša sö al pruvin! Varda la fevra a gh’lu mia! Insoma basta cha diga na roba diversa dal solit, che subiti t tös par an mat. E sta mia però gnanca pensà che me böta töt in dal fos nè, parchè me pos cambià certu, ma al dialet cha parli l’e sempar quel, quel chu parlà ier, quel cha parli inco e quel cha parlarò dman, èt capì?
CESARE – Me no.
LUIGI – E alura ades th’al dighi me Cesar a te, sta mia pensà a ch’iatar chi posa vardat u spiat, forsi l’è mèi cha that varda te, parche töti in dla vita cambiom, cambiom continuamente, sta al’èrta Cesar, parchè pöl sucedar anca a te da cambià d’an mument a cl’atar, atse, cume an fölmin a ciel seren.
FINE